Όταν ξεκινά κανείς μία νέα δραστηριότητα έχει περίπου 50% πιθανότητες να τη σταματήσει μέσα σε έξι μήνες. Αν λοιπόν, είστε νέος ή επίδοξος δρομέας ή τρέχετε εδώ και καιρό και προσπαθείτε να εντάξετε και τους φίλους σας στον υπέροχο κόσμο του τρεξίματος, τότε θα χρειαστείτε σίγουρα τις συμβουλές του αθλητικού ψυχολόγου Γιάννη Ζαρώτη για το πώς να παραμείνει κανείς στον χώρο όταν ξεκινά τα πρώτα του… χιλιόμετρα καθώς και λεπτομέρειες για τα στάδια που θα πρέπει να περάσει για να γίνει κι αυτός δρομέας!
Η φυσική άσκηση γενικότερα, αλλά και το τρέξιμο πιο ειδικά, προβάλλεται αρκετά το τελευταίο χρονικό διάστημα, ως δραστηριότητα με πολλαπλά οφέλη. Σχετίζεται κατά κύριο λόγο με τον τομέα της σωματικής υγείας, για ένα πιο «λειτουργικό σώμα», πιθανόν περισσότερο θωρακισμένο σε ιογενείς απειλές.
Τονίζεται, παράλληλα, η σημασία της άσκησης στην ψυχολογική/πνευματική διάσταση του ατόμου. Απόσπαση από τα προβλήματα της καθημερινότητας, ευχάριστα συναισθήματα, αίσθηση αυτοπεποίθησης, είναι επιπλέον ορισμένα από τα άμεσα ψυχολογικά οφέλη της φυσικής δραστηριότητας.
Ψάχνοντας τις αιτίες
Διεθνώς, οι έρευνες υποστηρίζουν ότι μόλις το 50% των ενηλίκων ασκείται, όχι απαραίτητα συστηματικά. Ταυτόχρονα, από όσους δεν ασκούνται ένα ποσοστό 10% έχει πιθανότητα να ξεκινήσει κάποια στιγμή στη ζωή του μια μορφή φυσικής δραστηριότητας.
Οι στόχοι που θέτει κάποιος από την ενασχόληση με τον αθλητισμό και τα «θέλω» του από τη δραστηριότητά του, είναι σημαντικά για να ξεκινήσει, να κάνει την εισαγωγή στο χώρο της άθλησης. Έρευνα στις ΗΠΑ έδειξε ότι μόνο το 50% αυτών που ξεκινούν την άσκηση σε γυμναστήριο, παραμένουν στον χώρο μετά από διάστημα 6 μηνών. Αναζητώντας τις αιτίες, η λάθος επιλογή της άσκησης, η σωματική κόπωση και η ψυχολογική επιβάρυνση είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες.
Η σωστή επιλογή
Για την παραμονή του ασκούμενου στον χώρο της άθλησης, είναι σημαντικό να επιλέξει την κατάλληλη γι’ αυτόν άσκηση. Η φυσική δραστηριότητα ποικίλλει σε ένταση, δυσκολία, πλαίσιο εφαρμογής, συχνότητα και διάρκεια.
Τις περισσότερες φορές η επιλογή της άσκησης γίνεται με τυχαίο τρόπο, ίσως από την επιρροή κάποιων φίλων, οι οποίοι βρίσκονται στον χώρο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στις περιπτώσεις αυτές, το άτομο θα συναντήσει αρκετά προβλήματα στην προσπάθειά του να προσαρμοστεί και η πιθανή αδυναμία του να ανταποκριθεί θα τον οδηγήσει σε πρόωρη εγκατάλειψη. Ποιος συνεχίζει κάτι στο οποίο δεν τα καταφέρνει; Όσον αφορά στο τρέξιμο, τώρα, απαιτείται προσοχή καθώς η ένταξη στην προπόνηση πρέπει να γίνεται σταδιακά.
Θα χρειαστεί να επιλεχθούν χαμηλής ή μέτριας δυσκολίας επιβαρύνσεις, οι οποίες ταιριάζουν στον νέο δρομέα, σε πρώτη φάση, ώστε να «απολαύσει» κάποιες από τις ευεργετικές ιδιότητες του τρεξίματος και να «δεσμευτεί» για τη συνέχεια. Γενικά, για την επιλογή οι ειδικοί συμβουλεύουν:
«Διαλέξτε κάτι που σας αρέσει»,
«Προσπαθήστε να εξασφαλίσετε παρέα»,
«Κάντε εύκολη άσκηση»,
«Δημιουργήστε προϋποθέσεις διασκέδασης»,
«Βάλτε στόχο» και
«Θυμηθείτε ότι το να κάνεις οτιδήποτε είναι καλύτερο από το να μην κάνεις τίποτα!»
Υπολογίστε τον παράγοντα κούραση
Η σωματική κόπωση είναι μια βασική αιτία απόσυρσης, καθώς ο ασκούμενος δεν είχε προετοιμαστεί για την πρώτη άμεση και φυσιολογική συνέπεια της άσκησης. Η κόπωση φέρνει δυσάρεστα συναισθήματα, όταν κάποιος δεν είναι προετοιμασμένος να τη δεχθεί. Ταυτόχρονα, η σημασία που θα δώσει ο καθένας στην κόπωση και ο τρόπος που θα την ερμηνεύσει, θα καθορίσει και τη συνέχιση ή όχι της δραστηριότητάς του. Είναι απαραίτητο για τον επίδοξο δρομέα να δεχθεί ότι θα υπάρξει σωματική επιβάρυνση, η οποία είναι τόσο αυτονόητη, όσο και τα οφέλη της άσκησης. Ποιος κατάφερε κάτι περισσότερο από αυτό που ήδη έχει, χωρίς να αισθανθεί σωματική ή ψυχολογική κόπωση;
Η αίσθηση της κόπωσης δείχνει ότι το σώμα ενεργοποιείται, αντιδρά, σε μια κατάσταση που δεν είχε μέχρι τώρα συνηθίσει. Τα δυσάρεστα συναισθήματα που τη συνοδεύουν θα χρειαστεί να αναχθούν σε μια μελλοντική κατάσταση, όπου το σώμα θα είναι πιο λειτουργικό και η ικανοποίηση από το τρέξιμο το άμεσο αποτέλεσμα. Θα κουραστεί, θα πονέσει, θα δυσανασχετήσει, ενίοτε θα βιώσει και αρνητικά συναισθήματα, αλλά όλο αυτό είναι «διαδικασία προσαρμογής και εξέλιξης!».
Υψηλές απαιτήσεις
Ταυτόχρονα, βασικός παράγοντας για τη διατήρηση στον χώρο του τρεξίματος είναι η διαχείριση της «μη επίτευξης» του στόχου, στο χρονικό διάστημα που αναμενόταν.
Σε αρκετές περιπτώσεις, ο στόχος του αθλούμενου είναι συγκεκριμένος. Ο ίδιος καθορίζει ένα χρονικό διάστημα μέσα στο οποίο θέλει να τον επιτύχει, ωστόσο, δεν έχει πάντα το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Οι στόχοι δεν επιτυγχάνονται όλες τις φορές και όπως έχει προγραμματίσει ο καθένας, ειδικά σε έναν χώρο όπως η άσκηση, άγνωστο στον νέο δρομέα. Αρκετές φορές ο στόχος είναι πολύ υψηλός, ή δεν έχει σχεδιαστεί σωστά.
Ο επίδοξος δρομέας, πιθανόν λόγω έλλειψης άμεσης γνώσης, περιμένει πολλά σε μικρό χρονικό διάστημα. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι έρευνες δείχνουν ότι το άτομο παραιτείται από την άσκηση και διακόπτει τη δραστηριότητά του όταν δεν επιτυγχάνει το στόχο που θέτει. Για τις περιπτώσεις αυτές, είναι σημαντικό να προετοιμαστεί ένα «εναλλακτικό πλάνο» για την επίτευξη του στόχου, καθώς η ύπαρξη εναλλακτικής επιλογής μειώνει την απογοήτευση της μη επίτευξης και ταυτόχρονα προσφέρει στον ασκούμενο τη δυνατότητα να μετατρέψει την απογοήτευσή του σε «ενέργεια» για την εκ νέου προσπάθεια.
Απαντήστε τις σωστές ερωτήσεις
Οι περισσότεροι από τους νέους δρομείς εισέρχονται στον χώρο για κάποιο δικό τους προσωπικό λόγο. Η εικόνα του σώματος, η σωματική κατάσταση, τα οφέλη από την άσκηση γενικότερα, θέματα υγείας, είναι ορισμένα από τα αρχικά κίνητρα των ατόμων. Η σταθερότητα και η ένταση του κινήτρου θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πολύχρονη ή όχι ενασχόλησή του. Είναι σημαντικό για το άτομο να κάνει κάτι επειδή το ίδιο το επέλεξε και με άμεση προσωπική ικανοποίηση.
Θα χρειαστεί να απαντήσει στον εαυτό του το ερώτημα «γιατί ασχολούμαι με το τρέξιμο;»
Για να δείτε θέματα διατροφής ειδικά για δρομείς πατήστε εδώ.
Τα στάδια
Κατά την εισαγωγή του στο τρέξιμο, ο νέος δρομέας θα περάσει από ορισμένα στάδια, με ακαθόριστη για τον καθένα χρονική διάρκεια.
Ο στόχος είναι να φτάσει στο τελευταίο στάδιο, αυτό της διατήρησης στον χώρο. Τα στάδια που αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία για την άσκηση γενικότερα, είναι τα εξής: «Μη πρόθεσης», «Πρόθεσης» (σκέψεις για άσκηση), «Προετοιμασίας» (άσκηση αλλά όχι συστηματική), «Άσκησης» (συστηματικά, όχι πάνω από 6 μήνες), «Διατήρησης» (συστηματική άσκηση για περισσότερο από 6 μήνες).
Δημοσίευση στο Runner 69, του Γιάννη Ζαρώτη, Ψυχολόγου – Αθλητικού Ψυχολόγου
