Διάφορα θεωρητικά μοντέλα έχουν αναδείξει την επίδραση των σκέψεων και των συναισθημάτων τόσο στις γνωστικές διαστρεβλώσεις των αθλητών όσο και στην επιρροή των επιπέδων της προσοχής με συνέπεια τη χαμηλότερη απόδοση. Αρκετές έρευνες στο χώρο της αθλητικής ψυχολογίας και όχι μόνο, έχουν δείξει ότι τα συναισθήματα επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τη σκέψη και κατ’ επέκταση την απόδοση των αθλητών. Η Φρόσω Πατσού μας εξηγεί πώς να φτιάξουμε την ψυχολογία μας λίγες στιγμές πριν τον μεγάλο αγώνα.
Αρνητικά συναισθήματα όπως η απογοήτευση, η αμφιβολία για το αποτέλεσμα, ο θυμός και η οργή φαίνεται να έχουν ανασταλτικό χαρακτήρα στη ζωή και την απόδοση και να δημιουργούν προβλήματα τόσο στην τοποθέτηση στόχων όσο και στην επίτευξη ατομικού ρεκόρ.
Συνέπεια των παραπάνω είναι να υπάρχει αρνητική διάθεση στην καθημερινή αθλητική διαδικασία, τόσο μέσα στο γήπεδο, όσο και στις διαπροσωπικές σχέσεις με τον προπονητή και τους συναθλητές.
Κάθε εμπόδιο για καλό
Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για έναν μαραθώνιο θα συμβούν αρκετά γεγονότα που ο κάθε δρομέας θα τα αξιολογήσει διαφορετικά και θα τα καταχωρήσει στη μνήμη του είτε ως εμπόδια για το αποτέλεσμα που θέλει να επιτύχει είτε ως κίνητρο για αυτο-βελτίωση και ρεκόρ. Π.χ. ένας τραυματισμός κατά τη διάρκεια της χρονιάς μπορεί να αποτελέσει τη δικαιολογία για κάποιον να μην συμμετάσχει καν στο μαραθώνιο, ενώ για κάποιον άλλον αθλητή να είναι η κινητήριος δύναμη για να προσπαθήσει περισσότερο προκειμένου να καλύψει το χαμένο έδαφος αν θέλει να εκπληρώσει το όνειρο του.
Μην παρασυρθείτε…
Πολλές προφορικές μαρτυρίες σπουδαίων μαραθωνοδρόμων αναφέρουν ότι το πρωί του αγώνα ή κατά την έναρξή του, αισθάνονταν τόσο άτονοι και νωθροί που δεν πίστευαν ποτέ ότι θα πήγαιναν καλά στη συγκεκριμένη διοργάνωση. Και όμως, αυτός ήταν ο αγώνας που έκαναν ατομικό ρεκόρ.
Αν ο δρομέας εστιάσει σε ό,τι αρνητικό έχει συμβεί κατά τη διάρκεια της χρονιάς και θεωρήσει τον εαυτό του ελλιπώς προετοιμασμένο είναι βέβαιο ότι θα βιώσει αρνητικά συναισθήματα και θα έχει χαμηλότερη απόδοση από αυτή που θα μπορούσε να έχει στο συγκεκριμένο αγώνα αν είχε «παραμείνει» στο θετικό κομμάτι που συμπεριλαμβάνει την προσπάθειά του και τη θέληση του για ρεκόρ.
Ήρεμη σκέψη
Η σωστή αξιολόγηση των γεγονότων, η ρύθμιση και ο έλεγχος των συναισθημάτων με στόχο τη μείωση της έντασης και την ισορροπημένη συναισθηματική κατάσταση τόσο στην προπόνηση όσο και στους αγώνες μόνο θετική επίδραση μπορούν να έχουν στην προπονητική και την αγωνιστική διαδικασία. Το να κατανοήσει κανείς πως επιδρούν τα συναισθήματα στο μυαλό και κατ’ επέκταση στη συμπεριφορά των δρομέων – επαγγελματιών και μη – είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να εφαρμοστούν κατάλληλες στρατηγικές διαχείρισης των συναισθημάτων, να αναδιατυπωθούν δυσλειτουργικές σκέψεις με απώτερο σκοπό τη μεγιστοποίηση της απόδοσης και τη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις ιδιαιτερότητες, το αθλητικό επίπεδο και τα χαρακτηριστικά του.
Η σωστή στρατηγική
Οι στρατηγικές αντιμετώπισης και οι επιρροές που ασκούν στους δρομείς είναι ένα θέμα το οποίο απασχολεί αρκετά τους ερευνητές τα τελευταία χρόνια.
Οι αθλητές συνήθως χρησιμοποιούν δύο ειδών στρατηγικές προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που μπορεί να παρουσιάζει ένας μαραθώνιος ή οποιοδήποτε άλλο αγωνιστικό γεγονός:
α) στρατηγικές που επικεντρώνονται στο πρόβλημα και
β) στρατηγικές που επικεντρώνονται στο συναίσθημα. Οι πιο ενδεδειγμένες στρατηγικές, είναι εκείνες που επικεντρώνονται στο πρόβλημα και όχι στην αποφυγή του μέσω του συναισθήματος.
Φράσεις όπως:
– Θα προσπαθήσω να σκεφτώ ένα εναλλακτικό σχέδιο προκειμένου να καλύψω αυτή μου την αδυναμία…
– Γνωρίζω και έχω αποδεχτεί ότι ο τραυματισμός μου δεν με άφησε να κάνω τα χιλιόμετρα που έπρεπε στην προπόνηση αλλά έχω καλύψει το συγκεκριμένο κενό κάνοντας…
– Η προσπάθειά μου καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς ήταν πολύ σημαντική και μπορώ να επιτύχω το ρεκόρ που…
– Έστω και αν κατά τη διάρκεια της χρονιάς συνέβησαν γεγονότα που με έβγαλαν εκτός προγράμματος είμαι ικανός να…
…είναι προτιμότερες για τη ψυχολογία μας από φράσεις όπως:
– Το αποτέλεσμα δεν εξαρτάται από εμένα αλλά από άλλους παράγοντες όπως…
– Δεν μου αρέσει να το συζητάω…
– Αισθάνομαι ότι δεν μπορώ να ελέγξω το αποτέλεσμα…
Πολύ σημαντικό
Να θυμάστε πάντα ότι ο αγώνας αποτελεί μια σωματική, πνευματική και ψυχική πρόκληση την οποία αν την αντιληφθούμε ως ευκαιρία για αυτο-πραγμάτωση και δυνατότητα για να ξεπεράσουμε τα όρια μας είναι βέβαιο ότι θα ευχαριστηθούμε τη συμμετοχή μας και θα ξεπεράσουμε τα όριά μας σε τέτοιο σημείο που δεν θα μπορούσαμε ποτέ να υπολογίσουμε.
Δημοσίευση στο Runner νο. 86, της Φρόσως Πατσού, MSc, Ψυχολόγου – Αθλητικής Ψυχολόγου, Επιστημονική Συνεργάτης ΣΕΓΑΣ
