Για πολλούς ανθρώπους και συμμετέχοντες σε έναν Μαραθώνιο η προετοιμασία και η προπόνηση αποτελούν τα πιο δύσκολα κομμάτια τόσο από σωματική, όσο και από ψυχολογική άποψη. Ωστόσο, για πολλούς άλλους η τελευταία εβδομάδα πριν τον αγώνα μπορεί να είναι και η πιο δύσκολη ψυχολογικά, καθώς έχουν να αναμετρηθούν με τον εαυτό τους και σκέφτονται πολύ το αποτέλεσμα.
Το άγχος πριν τον αγώνα είναι μία από τις σημαντικότερες ψυχολογικές παραμέτρους που επηρεάζουν την έκβαση ενός αποτελέσματος. Η αλήθεια είναι ότι το άγχος είναι μια πολυδιάστατη έννοια, η οποία περιλαμβάνει τόσο το γνωστικό κομμάτι, τις σκέψεις, δηλαδή, πριν τον αγώνα, όσο και το σωματικό. Μία εβδομάδα πριν τον αγώνα και ενώ το σωματικό άγχος βρίσκεται ακόμη σε χαμηλά επίπεδα, δεν υπάρχουν, δηλαδή, έντονα σωματικά συμπτώματα, όπως τρέμουλο, εφίδρωση, ταχυπαλμία κ.τ.λ., το γνωστικό άγχος βρίσκεται ήδη ψηλά. Οι σκέψεις, πιθανά οι αμφιβολίες, οι έννοιες και τα σενάρια κατακλύζουν το μυαλό μας, άλλες φορές με θετικό και άλλες με αρνητικό τρόπο.
Τρεις ημέρες πριν τον αγώνα το γνωστικό άγχος εξακολουθεί να παραμένει ψηλά, δηλαδή, εξακολουθούμε να έχουμε όλες αυτές τις σκέψεις των προηγούμενων ημερών και ίσως και καινούριες με αμφιβολίες ή και φόβους, ενώ αρχίζει να ανεβαίνει και το σωματικό άγχος. Όταν σκεφτόμαστε, δηλαδή, τον αγώνα, αρχίζουμε να νιώθουμε και κάποια σωματικά συμπτώματα. Ωστόσο, το σωματικό άγχος δεν έχει φτάσει στα επίπεδα του γνωστικού άγχους. Λίγες ώρες πριν τον αγώνα κι ενώ οι σκέψεις είναι πάρα πολλές για τους περισσότερους, το σωματικό άγχος έχει και αυτό ανέβει πολύ ψηλά, ισοδυναμώντας σχεδόν με το γνωστικό άγχος, οπότε έχουμε και τα περισσότερα σωματικά συμπτώματα.
Οι παράγοντες που ευνοούν το προαγωνιστικό άγχος, όπως το ονομάζουμε, μπορεί να είναι:
• Ο φόβος για το αποτέλεσμα του αγώνα
• Ο φόβος για αρνητική κοινωνική κριτική
• Ο φόβος για κάποιον τραυματισμό
• Η ελλιπής προετοιμασία
• Η αλλαγή στη ρουτίνα και οι απρόοπτες καταστάσεις (καθυστέρηση έναρξης αγώνα)
• Ο τύπος και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας
• Η τελειομανία
Το άγχος είναι το συναίσθημα που προκύπτει ως αντίδραση στον τρόπο που ερμηνεύουμε και αξιολογούμε μια κατάσταση (π.χ. αγώνας). Ο αθλητής μπαίνει σε μια κατάσταση στρες, την οποία αντιλαμβάνεται ως επικίνδυνη, αρνητική, δύσκολη ή θετικά προκλητική και βιώνει αντίστοιχα distress ή eustress.
Οδηγίες προς αγωνιζόμενους
Για να αποφύγετε όλα τα παραπάνω και να εξελιχθεί τόσο η τελευταία εβδομάδα πριν τον αγώνα, όσο και ο αγώνας σε μια ευχάριστη εμπειρία, καλό θα ήταν τις τελευταίες ημέρες να εστιάσετε στα παρακάτω:
• Φροντίστε να κάνετε πράγματα, τα οποία σας κάνουν να νιώθετε ευχάριστα, έστω κι αν ξεφύγετε λίγο από το πρωτόκολλο της προπόνησης.
• Αξιολογήστε θετικά τον εαυτό σας και την όλη σας προσπάθεια.
• Μην εστιάζετε στο τι δεν καταφέρατε να κάνετε όλη τη χρονιά, αλλά σε αυτά που πετύχατε.
• Επαινέστε τον εαυτό σας για την προσπάθειά του και μην κάνετε αυτοσκοπό τη νίκη εναντίον κάποιων αντιπάλων, αλλά το ταξίδι της συμμετοχής.
• Υπενθυμίστε στον εαυτό σας το ταξίδι που μέχρι στιγμής κάνατε και χαρείτε την παρουσία σας στην αφετηρία του αγώνα.
Καλή επιτυχία!
Δημοσίευση στο Runner 109, της Φρόσως Πατσού, M.Sc. Ψυχολόγου-Αθλητικής Ψυχολόγου, Επιστημονικής Συνεργάτιδας Εθνικής Ομάδας Στίβου
