Τo διάστρεμμα της ποδοκνημικής άρθρωσης (ή αλλιώς διάστρεμμα αστραγάλου) συγκαταλέγεται ανάμεσα στις συχνότερες τραυματικές κακώσεις του μυοσκελετικού συστήματος. Αθλητές κάθε αγωνίσματος μπορούν να υποστούν διάστρεμμα στο πόδι, αν και ορισμένα σπορ βρίσκονται στην κορυφή της λίστας. Ποδόσφαιρο και μπάσκετ κρατούν τα πρωτεία, ενώ ο στίβος ακολουθεί με μικρή διαφορά. Οι δρόμοι στο βουνό που έχουν αποκτήσει τα τελευταία χρόνια πολυάριθμους φίλους, δημιουργούν τις άριστες προϋποθέσεις για να συμβεί το κακό! Με την άνοδο της προπονητικής τεχνικής και τη χρήση τελειότερων υποδημάτων μπορεί ο κίνδυνος να μειώθηκε σημαντικά, σίγουρα όμως δεν εξαφανίστηκε.
Θα πρέπει επίσης να αναφερθει οτι με τα χρόνια επικράτησε ο τραυματισμός αυτός να αποκαλείτε ως διάστρεμμα στον αστράγαλο ή “στραμπούληγμα” αστραγάλου, ο οποίος είναι λανθασμένος μιας και απευθύνεται σε οστό.
Η ποδοκνημική είναι άρθρωση στο πόδι και αποτελεί έναν πολύπλοκο μηχανισμό ο οποίος αποτελείται κυρίως από 3 οστά (κνήμη, περόνη και αστράγαλος). Τα οστά αυτά σύμφωνα με την ανατομική τους θέση δημιουργούν το έσω και το έξω σφυρό, ενώ ακόμη υπάρχουν η πτέρνα, το σκαφοειδές οστό, το κυβοειδές οστό και τα σφηνοειδή οστά.
Παθογένεια
Τι πραγματικά συμβαίνει, όμως, σε ένα διάστρεμμα στο πόδι; Κάθε φόρτιση της ποδοκνημικής που υποχρεώνει το πόδι να κινηθεί σε μεγάλο εύρος, πέρα από τα προβλεπόμενα και ανεκτά όρια, οδηγεί τους συνδέσμους και τον αρθρικό θύλακο σε τάση.
Με απλά λόγια, τα ανατομικά στοιχεία που συγκρατούν και υποστηρίζουν την άρθρωση, τεντώνονται υπερβολικά και υφίστανται ρήξη.
Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: το εσωτερικό της άρθρωσης γεμίζει αίμα από τα τραυματισμένα τριχοειδή αγγεία, πρήζεται και πονάει αφόρητα.
Οι σύνδεσμοι που συνήθως τραυματίζονται είναι αναγνωρίσιμοι. Πρόκειται για τον πρόσθιο αστραγαλοπερονιαίο και τον περονοπτερνικό που αποτελούν τα κύρια τμήματα του έξω πλαγίου συνδέσμου της ποδοκνημικής. Ο βίαιος υπτιασμός (γύρισμα προς τα μέσα) της άρθρωσης, μαζί με την ταυτόχρονη εσωτερική στροφή του ποδιού, συμμετέχουν στη ρήξη αυτών των συνδέσμων.
Σπανιότερα, η ποδοκνημική έρχεται σε βίαιο πρηνισμό (γύρισμα προς τα έξω), ενώ το πόδι κινείται σε εξωτερική στροφή. Τότε το θύμα είναι ο δελτοειδής (έσω πλάγιος) σύνδεσμος και, σπανιότερα, ο μεσόστεος υμένας που συνδέει την κνήμη με την περόνη.
Τι γράφουν οι στατιστικές
Υπολογίζεται ότι καθημερινά συμβαίνει ένα διάστρεμμα ανά 10 χιλιάδες ανθρώπους. Από το σύνολο των διαστρεμμάτων το 85% περίπου αφορά τον έξω πλάγιο σύνδεσμο και το 15% τον έσω πλάγιο σύνδεσμο. Η ρήξη του αντίστοιχου συνδέσμου μπορεί να είναι μικρή (ελαφρό διάστρεμμα α’ βαθμού), μερική (μέτριας βαρύτητας β’ βαθμού), ή ολική (βαρύ διάστρεμμα γ’ βαθμού).
Ωστόσο, τα διαστρέμματα της ποδοκνημικής (ποδιού) δεν είναι πάντα συνώνυμα με την κακοποίηση κάποιου συνδέσμου και τη ρήξη του. Ας μη ξεχνάμε ότι, στα νεαρά άτομα της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας, οι σύνδεσμοι είναι εξαιρετικά ισχυροί.
Ο ίδιος μηχανισμός που μπορεί να οδηγήσει σε συνδεσμική ρήξη την ποδοκνημική άρθρωση ενός ενήλικα, εδώ θα προκαλέσει ένα αποσπαστικό κάταγμα. Ο σύνδεσμος παραμένει ακέραιος, αποσπά όμως το κομμάτι του οστού πάνω στο οποίο προσφύεται.
Πώς γίνεται η σωστή διάγνωση του διαστρέμματος;
Το κυρίαρχο σύμπτωμα είναι ο πόνος στον αστράγαλο που σε κάθε φόρτιση και κίνηση της άρθρωσης γίνεται πιο έντονος. Το οίδημα και η τοπική ευαισθησία αντιστοιχούν στο σημείο ρήξης του κακοποιημένου συνδέσμου. Η εκχύμωση που οφείλεται στην εσωτερική αιμορραγία των τραυματισμένων ιστών, επεκτείνεται συνήθως σε μεγαλύτερες περιοχές εξ αιτίας της βαρύτητας. Τότε μπορεί το δέρμα να χρωματιστεί και να γίνει μελανό (μελάνιασμα αστραγάλου).
Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με τον ακτινολογικό έλεγχο. Χρειάζεται να γνωρίζουμε ότι με τις ακτινογραφίες διαπιστώνεται η ύπαρξη κατάγματος και μόνο. Με τον αποκλεισμό του κατάγματος διασφαλίζεται η διάγνωση του διαστρέμματος. Η αδυναμία των ακτίνων να απεικονίσουν τους μαλακούς ιστούς κάνει το διάστρεμμα πολλές φορές δυσανάγνωστο. Εξ άλλου, όλοι τρομάζουμε με το άκουσμα της φοβερής λέξης «κάταγμα» και μένουμε απαθείς με την ιδέα του διαστρέμματος!
Οι ακτινογραφίες αποκλείουν το κάταγμα και μπορούν να αποκαλύψουν επίσης την ασάφεια και το οίδημα στα μαλακά μόρια.
Σε μερικές επιλεγμένες περιπτώσεις, όταν υπάρχει υπόνοια αστάθειας της ποδοκνημικής, συνιστάται στατοκινητικός έλεγχος για την εκτίμηση της σταθερότητάς της υπό γενική αναισθησία. Περαιτέρω απεικονιστικός έλεγχος με αξονική ή μαγνητική τομογραφία δεν κρίνεται απαραίτητος.
Λίγα λόγια για τη θεραπεία του διαστρέμματος
Η θεραπεία του διαστρέμματος αρχίζει κυριολεκτικά από την πρώτη στιγμή. Ο δρομέας θα πρέπει να διακόψει κάθε δραστηριότητα. Ο ενθουσιασμός του και η διάθεση να συνεχίσει να τρέχει παρά τα συμπτώματα, είναι κακοί σύμβουλοι.
Το επόμενο βήμα είναι η εφαρμογή κρύων επιθεμάτων, η περίδεση με ελαστικό επίδεσμο και η ανύψωση του άκρου σε ανάρροπη θέση, δηλαδή πάνω από το επίπεδο της καρδιάς. Το μεθεπόμενο βήμα επιβάλλεται να είναι η αναζήτηση ιατρικής συμβουλής.
Ο γιατρός διαθέτει ένα πλούσιο και ισχυρό θεραπευτικό οπλοστάσιο. Ζητάει αρχικά τον ακτινολογικό έλεγχο για να αποκλείσει τη διάγνωση του κατάγματος. Ακινητοποιεί την ποδοκνημική με ελαστικό επίδεσμο ή γύψινο νάρθηκα για χρονικό διάστημα 2-4 εβδομάδων, ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης.
Χορηγεί αναλγητικά για την ανακούφιση του πόνου. Μετά τις πρώτες ημέρες, και εφ’ όσον τα ενοχλήματα επιμένουν, μπορεί να προσθέσει και αντιφλεγμονώδη.
Η φυσικοθεραπεία παίζει πρωταρχικό ρόλο στο στάδιο της αποκατάστασης, με στόχο την αύξηση της αιματικής ροής και την καλύτερη οξυγόνωση των κακοποιημένων ιστών.
Επίσης επιδιώκει την προοδευτική ανάκτηση της ευλυγισίας στην άρθρωση. Διατίθενται σήμερα ένα πλήθος μέσων γι’ αυτόν τον σκοπό: μαγνητικά πεδία, ηλεκτρικά ρεύματα, δινόλουτρα, υπέρηχοι και laser. Το αγωνιστικό μέλλον του αθλητή, μετά τις πρώτες ιατρικές φροντίδες, επαφίεται στον φυσικοθεραπευτή.
Η χειρουργική αντιμετώπιση του βαρέως διαστρέμματος παραμένει ακόμα θέμα αντιλεγόμενο στην επιστημονική κοινότητα. Η αποκατάσταση του κομμένου συνδέσμου, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις τραυματισμού ταλαντούχων αθλητών με υψηλές επιδόσεις, ή σε περιπτώσεις ολικής ρήξης, φαίνεται να έχει λογική βάση. Η αποκατάσταση περιλαμβάνει τη συρραφή των συνδέσμων στο σημείο της ρήξης και την ακινητοποίηση της άρθρωσης για 5-6 εβδομάδες. Χειρουργική αντιμετώπιση απαιτούν επίσης τα αποσπαστικά κατάγματα που δεν ανατάσσονται συντηρητικά με χειρισμούς. Σε αυτές τις περιστάσεις, το κάταγμα ανατάσσεται στην ανατομική του θέση και συγκρατείται με υλικά οστεοσύνθεσης (βελόνες, βίδες ή σύρμα).
Για να δείτε θέματα διατροφής ειδικά για δρομείς πατήστε εδώ.
Συμβουλές για το διάστρεμμα και συμπεράσματα
Τα διαστρέμματα δεν πρέπει να υποτιμώνται.
Η σωστή θεραπεία προδικάζει την απόλυτη αποκατάσταση. Η επιστροφή του δρομέα στην αθλητική δραστηριότητα θα πρέπει να γίνεται μόλις ο πόνος υποχωρήσει και αποκατασταθούν η κινητικότητα της ποδοκνημικής και η ισχύς των μυών που την κινούν.
Ο δρομέας οφείλει συχνά να διακόψει την άσκηση για 4 – 12 εβδομάδες. Πρέπει να το πάρει απόφαση! Το χρονικό διάστημα εξαρτάται άμεσα από το αγωνιστικό του επίπεδο και τις αθλητικές του υποχρεώσεις.
Η επούλωση της συνδεσμικής κάκωσης σε ένα διάστρεμμα απαιτεί συχνά διάστημα που κυμαίνεται ανάμεσα στις 2 και 8 εβδομάδες. Ωστόσο, μπορούν να ανακύψουν προβλήματα και το διάστημα αυτό να επιμηκυνθεί.
Ένα διάστρεμμα που αντιμετωπίστηκε πλημμελώς, οδηγεί αναπόφευκτα σε αστάθεια ή σε υποτροπή. Η μόνη λύση είναι τότε η χειρουργική: επανασυρράπτονται οι κομμένοι σύνδεσμοι, ή αντικαθίστανται με ινώδες υλικό που λαμβάνεται από άλλη περιοχή του σώματος.
Δημοσίευση στο Runner νο. 70, του Νίκου Μαρκέα, Ορθοπαιδικού.
