Ο κλασικός μαραθώνιος της Αθήνας αποτελεί για τους περισσότερους δρομείς τον αγώνα – στόχο της χρονιάς. Είναι για τους συμμετέχοντες μια «γνωστή» και οικεία διαδρομή, με τις δυσκολίες και τα «απροσπέλαστα» σημεία της. Είναι ο εθνικός αγώνας για τους Έλληνες δρομείς, με ό,τι συμβολίζει για τον καθένα, τόσο ιστορικά όσο και στη δεδομένη χρονική στιγμή. Μεταξύ των δρομέων, λογίζεται ως «ο αγώνας», λαμβάνοντας μια συγκεκριμένη, μάλλον υπερθετική διάσταση.
Ό,τι μεταφέρει ως διοργάνωση, με τη σημασία που της έχει προσδοθεί, αρκετές φορές αποτελεί παράγοντα πίεσης, ειδικά για τους νεότερους, τους λιγότερο έμπειρους, συμμετέχοντες. Η βαρύτητα και η μεγαλοσύνη που τον περιβάλλει, δίνει την αίσθηση του αγώνα για «λίγους και πολύ καλούς». Ένας αγώνας που έχει πολύ δύσκολα σημεία, τα οποία χρειάζεται εμπειρία για να τα ξεπεράσεις, ένας αγώνας που έχει «ιδιαιτερότητες», που λίγοι καταφέρνουν να τον διαχειριστούν όπως είχαν προγραμματίσει, που εξωθεί τον δρομέα στα όρια της κούρασης, μετατρέποντας τον τερματισμό εκ προοιμίου, σε «άπιαστο όνειρο».
«Ό,τι σκεφτείς πριν τον αγώνα, πιθανόν θα ρυθμίσει και την προσπάθειά σου μέσα σ’ αυτόν»
Οι παραπάνω σκέψεις είναι συνηθισμένο φαινόμενο για τους δρομείς που έχουν προγραμματίσει τη συμμετοχή στον «ελληνικό» μαραθώνιο.
Πολλές από αυτές είναι πραγματικές, έχουν υπόσταση και ανταποκρίνονται στην προετοιμασία του δρομέα, ο οποίος πραγματικά δεν έχει κάνει ό,τι θα χρειαζόταν για ένα τόσο επίπονο αγώνα.
Όπως και κάθε δρομικός αγώνας πολλών χιλιομέτρων, έτσι και ο μαραθώνιος, απαιτεί πολύ υψηλή αυτοσυνειδητότητα. Είναι η γνώση «αυτού που έχω κάνει ώστε να προετοιμαστώ για τον αγώνα». Είναι η αίσθηση του αθλητή για την προετοιμασία του, αν ήταν η κατάλληλη και όσο το δυνατόν πιο πλήρης για την επερχόμενη προσπάθειά του.
Είναι ριψοκίνδυνο για έναν αθλητή να συμμετάσχει σε τέτοιου είδους αγώνα χωρίς την ανάλογη προετοιμασία, γι’ αυτό και χρειάζεται να γνωρίζει αυτό που έχει κάνει και πόσο αρκετό είναι για την επίτευξη του στόχου του.
Η παγίδα
Είναι, ωστόσο, αξιοσημείωτο το γεγονός ότι όσο πλησιάζει η ημέρα του αγώνα τόσο αυξάνεται η ανυπομονησία και η εσωτερική ανησυχία των αθλητών, που τείνουν να ερμηνεύουν ό,τι σχετικό με τον αγώνα, ως αρνητικό.
Ξαφνικά λαμβάνουν πληροφορίες για τα «δύσκολα» σημεία, αναρωτιούνται για τη δυνατότητα να ξεπεράσουν την κούραση, μαθαίνουν από άλλους για προσωπικές ιστορίες αποτυχίας του στόχου, μεγαλοποιούν σταδιακά, αυτό που πριν από μήνες ήταν «πρόκληση» και ευχάριστο γεγονός. Όσο, ωστόσο, μεγαλοποιείται μια κατάσταση τόσο τείνει ο άνθρωπος να «μικραίνει» τον εαυτό του και τις ικανότητές του σε σχέση με την κατάσταση. Όσο «δυσκολεύει» ο αγώνας τόσο πιο αδύναμος αισθάνεται και ο αθλητής.
Είναι δεδομένο και σχεδόν απαραίτητο να υπάρχει μια ωφέλιμη επιφυλακτικότητα από τους αθλητές προς τον αγώνα: τους προσφέρει την απαραίτητη εγρήγορση και υπευθυνότητα απέναντι στον αγώνα. Είναι εξίσου απαραίτητο, ωστόσο, αυτή η επαγρύπνηση να συνδυαστεί με την αίσθηση ελέγχου από τον αθλητή. Η λειτουργική φράση συνοψίζεται στο ότι ο «αγώνας είναι δύσκολος, αλλά έχω την ικανότητα να ανταπεξέλθω». Η ενεργοποίηση του οργανισμού από το άγχος που αναδύει από τις σκέψεις για τον αγώνα είναι εφικτό να χρησιμοποιηθεί λειτουργικά, εάν ο αθλητής το εκλάβει ως εγρήγορση και όχι ως μια αρνητική κατάσταση. Πιθανόν να μην είναι αρνητική κατάσταση καθώς η απαραίτητη προετοιμασία έχει γίνει, απλά ο αγώνας δημιουργεί ένταση, η οποία εκλαμβάνεται αρνητικά.
Η ερμηνεία των συμπτωμάτων των σκέψεων για τον αγώνα είναι κομβικό σημείο στην προσαρμογή του αθλητή πριν και κατά τη διάρκεια του αγώνα. Πολλές από τις καθημερινές δραστηριότητες θα φαίνονται όλο και πιο έντονες, η κούραση θα προβληματίζει όλο και περισσότερο, οι αρνητικές σκέψεις για την πορεία μέσα στον αγώνα θα γίνονται όλο και πιο συχνές και μια γενικότερη αμφιβολία θα αρχίσει να περιβάλει τη συμμετοχή.
Ο συγκεκριμένος τρόπος σκέψης έχει μια και μοναδική παράλογη κατεύθυνση. Εστιάζει σε «ό,τι δεν έχω κάνει και όχι σε ό,τι έχω κάνει». Γιατί με τον τρόπο αυτό δεν εστιάζει στη δουλειά και την προετοιμασία του, στην ικανότητα που έχει διαμορφώσει όλο το χρονικό διάστημα πριν τον αγώνα, στις ώρες προπόνησης που έχει αφιερώσει ώστε να είναι (και είναι!) έτοιμος για τον αγώνα.
«Ο αγώνας είναι δύσκολος, αλλά έχεις προετοιμαστεί κατάλληλα!»
Ο φόβος και η αμφιβολία είναι δυσλειτουργικοί σύμβουλοι για τον αθλητή, η εστίαση στην κούραση την πολλαπλασιάζει, ο φόβος της αποτυχίας την φέρνει πιο κοντά, η αρνητική αίσθηση συνήθως επιβεβαιώνεται.
Όσο πλησιάζει ο αγώνας, η σκέψη θα χρειαστεί να περιοριστεί σε ό,τι πιο ήπιο συναισθηματικά. Αν ο αθλητής έχει προετοιμαστεί, είναι σε θέση να αποδώσει ανάλογα, χρειάζεται καθαρό μυαλό και εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στην προετοιμασία που έχει κάνει. Όταν έχει αποφασίσει κάποιος να συμμετάσχει στον αγώνα και έχει προετοιμαστεί για αυτόν, απλά πρέπει να κάνει το ατομικό του πλάνο και να το ακολουθήσει! Όσο πιο καθαρό είναι το μυαλό του δρομέα τόσο πιο καλά θα εφαρμόσει και θα αποδώσει με βάση το πλάνο του.
Δημοσίευση στο Runner νο. 62, του Γιάννη Ζαρώτη, Ψυχολόγου – Αθλητικού ψυχολόγου.
