Η έναρξη της προπονητικής προετοιμασίας σηματοδοτεί, όχι μόνο νέους στόχους και προκλήσεις, αλλά και ανάλυση όλων εκείνων που προηγήθηκαν και τελικά είτε μας έκαναν να κατακτήσουμε τους στόχους που είχαμε θέσει, είτε να αναρωτιόμαστε τι έφταιξε και δεν τα καταφέραμε. Το βέβαιο είναι ότι η κάθε νέα προπονητική προετοιμασία δεν αφορά μόνο φυσική, αλλά και ψυχολογική προπόνηση προκειμένου να φτάσουμε στην ολοκλήρωση και στην επίτευξη των στόχων. Υπάρχουν, βέβαια, εκείνοι οι δρομείς, οι οποίοι απλά έχουν στόχο να ξεκινήσουν ή να συνεχίσουν την προπόνηση, χωρίς αναγκαστικά να επιδιώκουν αγωνιστικούς στόχους και συμμετοχές, καθώς απλά απολαμβάνουν την άθληση.
Το ερώτημα
Ωστόσο, πώς τελικά επιλέγουμε την αθλητική μας δραστηριότητα ή γιατί κάποιοι παραμένουν προσκολλημένοι σε αυτό που αρχικά έχουν επιλέξει, ενώ άλλοι εγκαταλείπουν πιο εύκολα βλέποντας τις δυσκολίες ως βουνό; Τι ευθύνεται για τις επιλογές μας; Υπάρχει πάντα το ερώτημα εάν η προσωπικότητα των ασκουμένων διαμορφώνεται με βάση την εμπλοκή τους στα σπορ ή αν τα άτομα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας υιοθετούν συγκεκριμένο τρόπο άθλησης.
Συνοπτικά, αν και οι έρευνες δύσκολα εντοπίζουν σχέσεις ανάμεσα σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και της συμμετοχής στην άσκηση, θα λέγαμε ότι άτομα με χαρακτηριστικά προσωπικότητας τύπου Α, δηλαδή άτομα που έχουν την τάση να ζούνε σε μια διαρκή ανυπομονησία και ένα συνεχές άγχος, τείνουν να επιδιώκουν τις πιο πρωτότυπες και σύνθετες αθλητικές εμπειρίες σε φυσική δραστηριότητα προκειμένου να έχουν περισσότερη διέγερση. Αντίστοιχα τα εξωστρεφή άτομα επιδιώκουν περιβάλλοντα που περιλαμβάνουν πολλούς συμμετέχοντες και υπάρχει μεγαλύτερη αλληλεπίδραση, επικοινωνία και διασκέδαση κατά τη γνώμη τους, αλλά και συναγωνισμός, ενώ, αντίθετα, τα εσωστρεφή άτομα επιλέγουν περισσότερο ατομικά προγράμματα άσκησης.
Η εστία ελέγχου
Ένας άλλος εξίσου σημαντικός παράγοντας που παίζει ρόλο για την έναρξη και προσκόλληση σε κάποιο πρόγραμμα άσκησης είναι αυτό που ονομάζουμε «Εστία Ελέγχου». Άτομα με εσωτερική εστία ελέγχου πιστεύουν ότι ελέγχουν τη συμπεριφορά τους και ότι τα επιτεύγματα τους δεν είναι αποτέλεσμα τυχαίου γεγονότος, αλλά δικής τους προσπάθειας και ικανότητας. Τα άτομα αυτά προσκολλώνται περισσότερο σε σταθερά προγράμματα άσκησης και δεν εγκαταλείπουν εύκολα σε αντίθεση με τα άτομα με «Εξωτερική Εστία Ελέγχου», τα οποία θεωρούν ότι η τύχη και η μοίρα ελέγχει τα αποτελέσματά τους, με συνέπεια να βιώνουν λιγότερη εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και να κινδυνεύουν περισσότερο να εγκαταλείψουν την άσκηση.
Ο ρόλος της προσωπικότητας
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η προσωπικότητα των ασκουμένων διαμορφώνει τις επιλογές τους για τη συμμετοχή τους σε προγράμματα άσκησης, ενώ ταυτόχρονα η προσωπικότητα επηρεάζεται θετικά από την εμπειρία της συμμετοχής, ιδιαίτερα όταν αυτή η συμμετοχή είναι ευχάριστη και διασκεδαστική και δίνει στα άτομα σιγουριά και αυτοπεποίθηση.
Ωστόσο, αυτοί οι οποίοι καταγράφουν αγωνιστικούς στόχους και επιδιώκουν βελτίωση και εξέλιξη, θα πρέπει να έχουν κατά νου ότι τίποτα δεν γίνεται χωρίς προγραμματισμό και τυχαία, θα πρέπει, λοιπόν, να βάλουν κάτω μολύβι και χαρτί, γιατί η επίτευξη των στόχων δεν είναι μια εύκολη διαδικασία και προϋποθέτει το σωστό καθορισμό τους προκειμένου να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Το μυστικό
Προκειμένου, λοιπόν, να επιλέξετε, αλλά και να παραμείνετε προσκολλημένοι στο πρόγραμμα άσκησης που επιθυμείτε να ολοκληρώσετε, χρησιμοποιήστε για παράδειγμα κάρτες προγραμματισμού και καταγραφής δεδομένων, οι οποίες θα σας δείχνουν, για παράδειγμα, τί πετύχατε καλύτερο από τον προηγούμενο μήνα, σε τί βελτιωθήκατε, τί μπορεί να σας δυσκόλεψε και τί καταφέρατε, ενώ το θεωρούσατε εξαιρετικά δύσκολο. Η συνεχής ανατροφοδότηση είναι σημαντική για να συνεχίσετε με την ίδια ή και περισσότερη όρεξη την προετοιμασία σας μετά από τους πρώτους μήνες!
Τι να σημειώνετε στις κάρτες καταγραφής δεδομένων (ημερολόγιο προπόνησης)
• Κάθε προπόνηση που εκτελείτε με όλες τις παραμέτρους (διάρκεια, απόσταση, διαλείμματα, ρυθμούς, καρδιακή συχνότητα κλπ.)
• Άθροισμα χιλιομέτρων για κάθε μικρόκυκλο (εβδομάδα)
• Την αίσθησή σας σε κάθε προπόνηση, π.χ. βγήκε εύκολα ή δύσκολα κλπ.
• Άλλους παράγοντες (καιρικές συνθήκες, διατροφή πριν και μετά, τοποθεσία, διαδρομή κ.ά.)
Δημοσίευση στο Runner 107, της Φρόσως Πατσού, M.Sc. Ψυχολόγου – Αθλητικής Ψυχολόγου, Επιστημονικής Συνεργάτιδας Εθνικής Ομάδας Στίβου
