Είτε είσαι αρχάριος με το τρέξιμο, είτε είσαι ένας έμπειρος δρομέας που ζει με την ΣκΠ στο άρθρο που ακολουθεί θα βρεις έναν οδηγό για το τρέξιμο καθώς και επιστημονικές έρευνες για το κατά πόσο η αγαπημένη σου μορφή άσκησης θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις τα συμπτώματα της νόσου.
Τι είναι, όμως, η Σκλήρυνση κατά Πλάκας;
Με απλά λόγια η ΣκΠ είναι μια αυτοάνοση διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος που δρα διαταράσσοντας τη ροή πληροφοριών μεταξύ του εγκεφάλου και του σώματος καταστρέφοντας το προστατευτικό περίβλημα (μυελίνη) που καλύπτει της νευρικές ίνες. Η κατάσταση αυτή σε αρκετές περιπτώσεις χαρακτηρίζεται από μια προοδευτικότητα των συμπτωμάτων με αρνητικές συνέπειες στη φυσική κατάσταση, στη λειτουργικότητα, στη διάθεση και στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής του αθλούμενου.
Τα συμπτώματα μπορεί να κυμαίνονται από μία απλή κόπωση, αλλαγές στη διάθεση και μυϊκή αδυναμία έως σοβαρά προβλήματα διαχείρισης της καθημερινότητας που συνδέονται με τον έλεγχο της κινητικότητας. Η γενικότερη ιδέα που μπορεί να ακούσεις για την αντιμετώπιση της διαταραχής είναι η ξεκούραση και η αποχή από δραστηριότητες, αλλά ευτυχώς οι επιστημονικές μελέτες ανατρέπουν αυτή την αντίληψη. Η άσκηση, και ιδιαίτερα η ενασχόληση με το τρέξιμο, έχει δείξει αξιοσημείωτα οφέλη σε όσους πάσχουν από ΣκΠ και αθλούνται.
Ο κάθε αθλούμενος με ΣκΠ τη βιώνει με διαφορετικό τρόπο και η διαδικασία του τρεξίματος ενδέχεται να μην είναι συμβατή με τα συγκεκριμένα συμπτώματα της νόσου ή να αποτελεί μια δύσκολη διαδικασία λόγω σοβαρών προβλημάτων κινητικότητας. Δεν πρέπει, όμως, να το βάζει κάτω, γιατί υπάρχει μια τεράστια ποικιλία αθλητικών δραστηριοτήτων που μπορούν να οδηγήσουν προς μια καλύτερη ποιότητα ζωής τους αθλούμενους με ΣκΠ.
Το κλειδί δεν είναι οι μεγάλες αποστάσεις, που στην αρχή φαντάζουν βουνό, αλλά οποιαδήποτε μορφή βαδίσματος και μετέπειτα τρεξίματος μπορεί να κάνει τη διαφορά. Η δημιουργία ρουτίνας με σταδιακή αύξηση της έντασης στην προπόνηση είναι ο χρυσός κανόνας.
Ποια είναι, όμως, η αλληλεπίδραση των βασικών συμπτωμάτων της νόσου με το τρέξιμο συγκεκριμένα;
Υπάρχουν συμπτώματα της ΣκΠ που μπορεί στην αρχή να σας αποτρέψουν να συμπεριλάβετε το τρέξιμο μέσα στους τρόπους άθλησής σας. Συχνά, όμως, εκπλήσσει το πώς ακόμη και ένα ήπιο πρόγραμμα αερόβιας άσκησης αλλάζει προοδευτικά αυτήν την αίσθηση μειώνοντας την ένταση αυτών των συμπτωμάτων.
Παρακάτω θα δείτε τους λόγους γιατί το έντονο βάδισμα ή τρέξιμο αποτελεί μια εξαιρετική επιλογή συμμάχου απέναντι στα βασικά συμπτώματα της ΣκΠ:
• Κόπωση και τρέξιμο
Ένα από τα βασικότερα συμπτώματα που βιώνει ένας αθλούμενος με ΣκΠ είναι το αίσθημα κόπωσης που χαρακτηρίζεται από έντονη εξάντληση, συχνά δυσανάλογη με τα επίπεδα δραστηριότητας μέσα στην ημέρα. Εάν βιώνεις το σύμπτωμα της έντονης κόπωσης είναι σημαντικό να ξεκινήσεις με σύντομες προπονήσεις αερόβιας άσκησης χωρίς μεγάλη χρονική διάρκεια (30 λεπτά), οι οποίες θα περιλαμβάνουν αρκετά κομμάτια περπατήματος. Η αύξηση της έντασης θα πρέπει να είναι σταδιακή με τις πρώτες προπονήσεις να χαρακτηρίζονται περισσότερο από έντονο περπάτημα.
Βασικό στοιχείο είναι να σχεδιάσεις τις προπονήσεις σου γύρω από τις περιόδους της ημέρας που βιώνεις τα συμπτώματα της κόπωσης, ώστε να μην υπάρχει μεγαλύτερη καταπόνηση του οργανισμού κατά την έξαρσή τους. Δημιουργώντας μία ρουτίνα τρεξίματος θα βελτιωθούν η καρδιοαναπνευστική ικανότητα, η φυσική κατάσταση και η συνολική διάθεση με την απελευθέρωση των ενδορφινών.
• Σπαστικότητα και τρέξιμο
Η σπαστικότητα της ΣκΠ προέρχεται από βλάβη στα νεύρα του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού επηρεάζοντας οποιονδήποτε μυ του σώματος, προκαλώντας δυσκαμψία και δυσκολία στην κίνηση και στην εκτέλεση δραστηριοτήτων μέσα στην ημέρα. Στην ίδια κατεύθυνση, όπως και στην εγκεφαλική παράλυση, η δυσκαμψία και οι ακούσιοι σπασμοί έχουν το πάνω χέρι στο συγκεκριμένο σύμπτωμα.
Παρά τη συγκεκριμένη πρόκληση, το τρέξιμο και η αερόβια άσκηση μπορούν να προσφέρουν σημαντική βελτίωση στη διαχείριση της σπαστικότητας των μυών ενός αθλούμενου με ΣκΠ. Η ένταξη προπονήσεων τρεξίματος στην καθημερινότητα θα βοηθήσει στην αύξηση της μυϊκής δύναμης και της ευλυγισίας οδηγώντας στη μείωση των σπασμών καθώς και στη βελτίωση του κινητικού συντονισμού προωθώντας ένα πιο υγιές κινητικό πρότυπο.
• Βάδιση και τρέξιμο
Η βάδιση και ο τρόπος βάδισης μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά από διάφορες νευρολογικές και μυοσκελετικές παθήσεις, οδηγώντας σε προβλήματα ανισορροπίας και συντονισμού. Το τρέξιμο, παρά τις φαινομενικές προκλήσεις του, παρέχει θετική ανατροφοδότηση για τη βελτίωση του βαδίσματος.
Η τακτική προπόνηση με τρέξιμο, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, δυναμώνει τους μυς των ποδιών, ενισχύει την ευλυγισία των αρθρώσεων και βοηθάει στη σταθεροποίηση του συντονισμού των κινήσεων και της ισορροπίας. Οι επαναλαμβανόμενες προπονήσεις τρεξίματος θα βοηθήσουν στη δημιουργία θετικών συνθηκών των νευρικών οδών που σχετίζονται με την κίνηση οδηγώντας σε σταθερά μοτίβα βαδίσματος.
• Μούδιασμα και τρέξιμο
Το «μυρμήγκιασμα» και το μούδιασμα είναι από τα βασικότερα συμπτώματα της διαταραχής επηρεάζοντας τις καθημερινές δραστηριότητες και την ποιότητα ζωής. Μελέτες έχουν δείξει ότι η τακτική ενασχόληση με το τρέξιμο και δραστηριότητες αερόβιας άσκησης, βελτιώνουν την κυκλοφορία του αίματος, ενώ «απαλύνουν» τα νευρικά ερεθίσματα γεγονός που μπορεί να μειώσει την εμφάνιση των συμπτωμάτων έως και σε συχνότητα 50%.
• Αύξηση θερμοκρασίας
Η έλλειψη ανοχής στην αύξηση θερμοκρασίας είναι ένα όχι και τόσο συχνό σύμπτωμα στους ασθενείς με ΣκΠ, αλλά αρκετά σημαντικό γι’ αυτούς που θα επιλέξουν να τρέξουν και να αθληθούν. Ακόμη και μικρές αλλαγές στη σωματική θερμοκρασία μπορεί να εντείνουν την εμφάνιση των παραπάνω συμπτωμάτων.
Παρόλα αυτά, το τρέξιμο έχει απενοχοποιηθεί όταν γίνεται με τον σωστό τρόπο. Ποιος είναι αυτός; Οι προπονήσεις σε δροσερά περιβάλλοντα, ο σταθερός ρυθμός, τα ελαφριά ρούχα και η συχνή ενυδάτωση είναι παράγοντες που θα ελαχιστοποιήσουν τις πιθανότητες δραματικής αύξησης θερμοκρασίας στο σώμα.
Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η ενίσχυση συνολικά της φυσικής κατάστασης θα βοηθήσει στη βελτίωση της ικανότητας του οργανισμού να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του χωρίς να επιτρέπει απότομες αλλαγές.
Συνοψίζοντας
Το τρέξιμο όταν προσεγγίζεται με προσοχή και ιατρική καθοδήγηση μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο για τη διαχείριση των συμπτωμάτων της ΣκΠ, τη στιγμή που με προσαρμοσμένα προπονητικά πλάνα, οι ασθενείς με ΣκΠ μπορούν να απολαμβάνουν με ασφάλεια τα πολυάριθμα οφέλη που θα τους προσφέρει!
Δημοσίευση στο Runner Magazine 142, του Γιώργου Ρούσσου Καθηγητή Φυσικής Αγωγής & Ορθοσωμικής Γυμναστικής
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
The effect of a structured running exercise intervention on non-exercise physical activity and sedentary behaviour in persons with mild Multiple Sclerosis and healthy controls, 2023, Journal of Activity, Sedentary and Sleep Behaviors, (Nieste, Spaas, Franssen, Asch, Savelberg, Eijinde).
Physical Activity during Weekdays and Weekends in Persons with Multiple Sclerosis, 2021, Sensors, (Sagawa, Watelain, Moulin, Decavel).
