Ο ορθοπεδικός Νίκος Μαρκέας εξηγεί τα πάντα για το πόδι της χήνας ή αλλιώς για την Ορογονοθυλακίτιδα του χηνείου ποδός. Ακολουθούν όλα όσα πρέπει να γνωρίζει ένας δρομέας.
Μες στην αλλοφροσύνη που επέβαλε η πανδημία του κορονοϊού, ο ίδιος διαισθάνθηκε τις αναπότρεπτες αλλαγές που εξελίσσονταν ύπουλα. Δεν ήταν μόνο οι απαγορεύσεις, οι μάσκες, οι αποστάσεις, τα μέτρα στην κυκλοφορία, οι ματαιώσεις αγώνων. Ένιωθε βαθιά μέσα του ότι οι πεποιθήσεις του δέχονταν ανελέητα χτυπήματα. Έπρεπε να στρέψει την πλάτη σε καθημερινές συνήθειες, να παραμερίσει παγιωμένες απόψεις, να επαναπροσδιορίσει τη στάση του. Άρχισε να βγαίνει σπανιότερα στο πάρκο για τρέξιμο, οι συναντήσεις με συναθλητές μειώθηκαν στο ελάχιστο, έβαλε ξανά σε λειτουργία τον κυλιόμενο τάπητα, προτιμούσε τις σκάλες στη δουλειά και στο σπίτι απ’ ό,τι το βραδυκίνητο ασανσέρ. Τότε παρουσιάστηκαν τα πρώτα συμπτώματα στο γόνατο.
Ζήτησε τη γνώμη ειδικού. Αυτός κούνησε το κεφάλι, αφού τέλειωσε την εξέταση. «Πάσχετε από ορογονοθυλακίτιδα του χηνείου ποδός», αποφάνθηκε. Εκείνος απόρησε: Τι δουλειά είχε το πόδι της χήνας στο δικό του γόνατο;
Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τους επιστημονικούς όρους, όσο και αν φαντάζουν περίπλοκοι με την πρώτη ματιά. Στην προκειμένη περίπτωση, τρεις μύες-ραπτικός, ισχνός προσαγωγός και ημιτενοντώδης- που διατρέχουν το μηρό σε όλο του το μήκος, καταλήγουν λίγο πιο κάτω από το γόνατο, στην εσωτερική επιφάνεια του άνω άκρου της κνήμης, συμβάλλοντας στο λύγισμα του γόνατος. Η κατάφυσή τους μοιάζει εκπληκτικά με το πόδι της χήνας, εξ ου και η ονομασία του ανατομικού αυτού συμπλέγματος. Αυτό, όμως, που πάσχει συνήθως δεν είναι το σύμπλεγμα των τενόντων, αλλά ο ορογόνος θύλακος που τους προφυλάσσει από την τριβή τους στην κνήμη. Ο θύλακος διογκώνεται, πονάει, δημιουργεί δυσκινησία και ενοχλήσεις.
Η αξία της σωστής διάγνωσης
Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αλήθεια από την αξία της σωστής διάγνωσης. Αυτή είναι που θα προσδιορίσει τις επόμενες θεραπευτικές ενέργειες. Αν «η αρχή είναι το ήμισυ του παντός», τότε και η σωστή διάγνωση είναι η μισή θεραπεία. Στην περίπτωση που εξετάζουμε, η αξιολόγηση του ιστορικού θα δώσει τις πρώτες χρήσιμες πληροφορίες. Η αγωνιστική δράση του δρομέα, οι νέες δρομικές του συνήθειες, η ώρα που συνήθως επιλέγει για προπόνηση, το πρόγραμμα που ακολουθεί με τα πιθανά σφάλματα στην ένταση ή τη συχνότητα, το τερέν που διαλέγει να ασκηθεί, παίζουν καταλυτικό ρόλο. Ακόμα και το είδος της διατροφής (αν, για παράδειγμα, δεν είναι πλούσια σε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες) ή τα ισοτονικά που καταναλώνει για κάλυψη απωλειών σε υγρά και μέταλλα, συμβάλλουν στην εμφάνιση ενοχλημάτων από το σκελετό!
Συχνό λάθος είναι να εξάγουμε μόνοι μας συμπεράσματα για οποιοδήποτε σωματικό πρόβλημα. Η γνώμη ενός μη-ειδικού είναι κακός σύμβουλος. Το ίδιο και οι σχετικές απόψεις φίλων και συναθλητών! Στην προσπάθεια να συμπαρασταθούν, καταφεύγουν σε κάθε λογής εμπειρικά γιατροσόφια, βότανα, εναλλακτικές συνταγές, τρικ και τεχνάσματα. Η καταφυγή εξάλλου σε φυσικοθεραπείες, χωρίς να έχει προηγηθεί ιατρική διάγνωση, εγκυμονεί κινδύνους. Ο αληθής στόχος οφείλει να είναι η ανεύρεση της γενεσιουργού αιτίας των ενοχλημάτων και η καταπολέμησή της.
Κλινικά σημεία και συμπτώματα για το πόδι της χήνας
Πριν μιλήσουμε για τα κλινικά σημεία και τα συνοδά συμπτώματα, χρειάζεται ν’ αναφερθούμε εν συντομία στους ορογόνους θυλάκους. Πρόκειται για μικρούς κυστικούς σχηματισμούς που μοιάζουν με σάκους, γεμάτους με ορώδες υγρό. Εντοπίζονται σε διάφορα σημεία του σώματος, κυρίως στην περιοχή των ώμων, των αγκώνων, των ισχίων, στα γόνατα και τις πτέρνες. Η παρουσία τους αποσκοπεί στην απορρόφηση τριβών, καθώς Επειδή τα συμπτώματα μιμούνται εκείνα ενός κατάγματος κόπωσης στο άνω άκρο της κνήμης (όχι και τόσο απίθανο σε έναν δρομέα), χρειάζεται ο ακτινολογικός έλεγχος για να αποκλείσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Η διενέργεια Μαγνητικής Τομογραφίας θεωρείται ως μία ακόμα υπερβολή στην, ούτως ή άλλως, πολυπράγμονα εποχή μας. Το πιθανότερο είναι να μη φανεί ο ερεθισμένος ορογόνος θύλακος, ή να μη μπορέσει να δικαιολογηθεί το συνυπάρχον «οστικό οίδημα».
Μέσα θεραπείας
Πριν την έναρξη της θεραπείας, αναζητούμε προφανείς προδιαθεσικούς παράγοντες. Η ορογονοθυλακίτιδα εμφανίζεται κατά κανόνα ως απόληξη υπέρχρησης (overuse).
Στους δρομείς είναι αρκετά συχνή, παρότι συνήθως παραγνωρίζεται. Οι λανθασμένες τεχνικές προπόνησης βρίσκονται στην κορυφή της λίστας. Η απότομη εντατικοποίηση της άσκησης, η παραμέληση των διατατικών ασκήσεων, και η συστηματική προπόνηση στις ανηφοροκατηφόρες ενός λόφου, φαίνεται να κρατούν τα σκήπτρα της ενοχής. Αν όλα αυτά συνδυαστούν με ιδιαίτερα γνωρίσματα της ανατομικής κατασκευής του δρομέα, τότε η εξίσωση οδηγεί αναπόφευκτα στη φλεγμονή.
Ως υπεύθυνες ιδιαιτερότητες λογίζονται οι σφιχτοί οπίσθιοι μηριαίοι μύες, η παχυσαρκία, η έξω στροφή του σκέλους, η αρχόμενη αρθροπάθεια του γόνατος, ή μια συνυπάρχουσα ρήξη του έσω μηνίσκου.
Στη θεραπευτική του φαρέτρα, ο ιατρός διαθέτει ελάχιστα όπλα, πλην όμως άκρως αποτελεσματικά. Η προσωρινή ανάπαυση, ή ακόμα καλύτερα η εναλλακτική άσκηση (ποδήλατο ή κολύμπι) μέχρι να υποχωρήσουν οι ενοχλήσεις, είναι το Α και το Ω για μια καλή έκβαση. Αλλά μόνη της δεν αρκεί. Οι παγοκύστες ή τα ψυχρά επιθέματα βοηθούν σε κανονικά διαστήματα, 3-4 φορές στη διάρκεια της ημέρας, επί 20 λεπτά. Η φλεγμονή μειώνεται επίσης με τη λήψη μη στεροειδούς αντιφλεγμονώδους φαρμάκου από το στόμα (ibuprofen). Μερικοί ιατροί προτιμούν την τοπική έγχυση κορτιζόνης, μαζί με τοπικό αναισθητικό, στο εσωτερικό του ορογόνου θυλάκου. Αν τα συμπτώματα επιμένουν, η φυσικοθεραπεία που στοχεύει σε ειδικές διατατικές ασκήσεις, παγοθεραπεία και υπερήχους, μπορεί να αναλάβει τη σκυτάλη.
Υπάρχει πρόληψη για το πόδι της χήνας;
Εφόσον το αποτέλεσμα των προαναφερθέντων θεραπευτικών μέσων απογοητεύσει, ο Ορθοπαιδικός μπορεί να προτείνει τη χειρουργική αφαίρεση του ορογόνου θυλάκου για την πλήρη εξαφάνιση των συμπτωμάτων.
Αν μάλιστα, μετά την επέμβαση, η φόρτιση του χειρουργημένου σκέλους προκαλεί πόνο, γίνεται σύσταση για χρήση βακτηριών (πατερίτσες) για λίγες ημέρες. Η επανεκκίνηση σε φυσικές δραστηριότητες προβλέπεται, έτσι κι αλλιώς, μετά τις πρώτες 3 μετεγχειρητικές εβδομάδες.
Τίθεται όμως καίριο το ερώτημα:
Για να αποφύγει κανείς όλα αυτά, δεν υπάρχει πρόληψη;
Τα προληπτικά μέτρα συνοψίζονται σε λίγες γραμμές:
• ενδυνάμωση τετρακεφάλου
• διατάσεις για τους οπίσθιους μηριαίους
• ικανοποιητική προθέρμανση πριν από κάθε προπόνηση
• αποφυγή απότομης εντατικοποίησης του προγράμματος
• κατάλληλα υποδήματα με άριστη εφαρμογή
• έλεγχος του σωματικού βάρους με τη σωστή διατροφή
• τοποθέτηση πελμάτων από σιλικόνη, εφόσον υπάρχει πλατυποδία
• στενή συνεργασία με φυσικοθεραπευτή εμπιστοσύνης μεσολαβούν ανάμεσα σε μαλακούς ιστούς και οστά.
Στην ορογονοθυλακίτιδα του χηνείου ποδός φλεγμαίνει ο θύλακος που εντοπίζεται στην εσωτερική επιφάνεια του άνω άκρου της κνήμης, ακριβώς κάτω από το γόνατο, με συνέπεια ένα ελαφρύ οίδημα (πρήξιμο), τοπική ευαισθησία και πόνο στην κίνηση της άρθρωσης. Εδώ απαιτείται η οξυδέρκεια του εξεταστή, καθώς η τοπική ευαισθησία δεν αφορά στο ίδιο το γόνατο, γεγονός που θα μπορούσε να παρερμηνευθεί ως ρήξη μηνίσκου, ρήξη του έσω πλαγίου συνδέσμου, ή εκφυλιστική αρθροπάθεια.
Δεν ξεχνάμε
• Το βάρος ελέγχεται με τη σωστή διατροφή και όχι αποκλειστικά με το τρέξιμο.
• Η χρήση της σκάλας μοιάζει με test κόπωσης μάλλον, παρά με άσκηση.
• Οι δυνατοί τετρακέφαλοι προστατεύουν τα γόνατα.
• Ο φυσικοθεραπευτής είναι ο μόνος που μπορεί να απαλύνει τους πόνους.
• Ο ιατρός είναι ο μόνος που ξέρει τη σωστή διάγνωση και δίνει συμβουλές.
Δημοσίευση στο Runner 122, του Νίκου Μαρκέα, Ορθοπεδικού
