Η ημέρα του αγώνα πλησιάζει. Η στιγμή που περιμένατε τόσο καιρό φτάνει και τα αποτελέσματα της προσπάθειάς σας θα φανούν σύντομα. Ανεξάρτητα από το αν είστε νέος ή έμπειρος δρομέας, αν έχετε ακολουθήσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα προπόνησης ή απλά αποφασίσατε να αποκτήσετε την εμπειρία της αγωνιστικής συμμετοχής, η τελευταία περίοδος πριν τον αγώνα είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς κατά τη διάρκειά της μπορείτε να βελτιώσετε σημαντικά την απόδοσή σας ή, τελείως αντίθετα, ακολουθώντας λανθασμένες προπονητικές επιλογές να γκρεμίσετε ότι χτίσατε με κόπο το προηγούμενο διάστημα.
Το «παράδοξο» του Μακάου
Ο Πάτρικ Μακάου, ο κάτοχος του παγκοσμίου ρεκόρ στο Μαραθώνιο, αμέσως μετά την επιτυχία του το Σεπτέμβριο στο Βερολίνο, δήλωσε: «Το πρωί που ξύπνησα (πριν τον αγώνα) δεν ήμουν σε καλή κατάσταση». Για τον αθλητή του μαραθωνίου, η ιδανική κατάσταση, η τέλεια προετοιμασία είναι το ζητούμενο για την καλύτερη δυνατή απόδοση στον αγώνα.
Ειδικότερα την ημέρα του αγώνα και πριν την έναρξή του, η αίσθηση της καλής σωματικής κατάστασης «απαιτείται» από τους αθλητές για να νιώσουν σίγουροι και δυνατοί για την απόδοσή τους. Η άποψη του Makau για την κατάστασή του το πρωινό του αγώνα και η μετέπειτα κατάρριψη του παγκοσμίου ρεκόρ από τον ίδιο, δείχνει ότι πολλές φορές, τα μηνύματα που «στέλνει» το σώμα ίσως δεν εκλαμβάνονται με τον πιο ωφέλιμο τρόπο από τον αθλητή ή γίνονται αντιληπτά ως αρνητικά. Η προετοιμασία για τον μαραθώνιο είναι επίπονη διαδικασία, έχει αρκετές ιδιαιτερότητες, απαιτεί μεγάλη αφοσίωση και ποσότητα προπόνησης. Ο αθλητής προετοιμάζεται για έναν αγώνα ανά έξι μήνες. Το γεγονός αυτό από μόνο του καθιστά τον μαραθώνιο απαιτητικό, καθώς πιθανή μη επίτευξη του στόχου, οδηγεί σε νέα εξάμηνη αναμονή μέχρι τον επόμενο. Στο εξάμηνο της προετοιμασίας έχεις χρόνο να σκεφτείς, να διορθώσεις στοιχεία της προπόνησης, να αναπροσαρμόσεις τα πλάνα σου, να καθορίσεις και να αλλάξεις το στόχο σου. Έχεις τη δυνατότητα να «προπονηθείς» και πνευματικά για τον επερχόμενο αγώνα, αντιμετωπίζοντας προκλήσεις και απογοητεύσεις της προπόνησης, τις οποίες πιθανόν να αντιμετωπίσεις στον αγώνα. Δουλεύεις στην αυταπάρνηση, στην ωφέλιμη διαχείριση των σωματικών ενδείξεων, στον έλεγχο του αυτού και των συναισθημάτων. Ο μαραθώνιος αγώνας απαιτεί καθαρό μυαλό και για να το «καθαρίσεις» προσπαθείς σκληρά στην προετοιμασία, σωματικά και πνευματικά.
Οι δύο όψεις του νομίσματος
Όσον αφορά στη σωματική κατάσταση του αθλητή, τον όγκο χιλιομέτρων που έχει να βγάλει και τη διατήρηση ενός ωφέλιμου ρυθμού με προοπτική τον αγώνα, ο αθλητής αναζητά την ιδανική κατάσταση. Στον αθλητισμό γενικότερα, η ιδανική κατάσταση είναι ο στόχος, είναι η αυτοπραγμάτωση του αθλητή, η οποία πιθανόν να μην έρθει και ποτέ. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις πολλών αθλητών, οι οποίοι αντιλαμβάνονται και αντιμετωπίζουν την προετοιμασία τους ως την ιδανική. Ως προς αυτό που έκαναν και όχι ως προς αυτό που θα ήθελαν να έχουν κάνει. Ολοκληρώνοντας την προετοιμασία του ο αθλητής, κάνοντας έναν μίνι απολογισμό πριν τον αγώνα, συχνά μη σκόπιμα, εστιάζει σε αυτά που έχει κάνει και όχι σε αυτά που δεν έκανε. Η διαφοροποίηση είναι στο ότι αν «δει» τα αρνητικά του θεωρεί τον εαυτό του ελλιπώς προετοιμασμένο, ενώ αν «κοιτάξει» στα θετικά του διαμορφώνει θετική εικόνα για την προ του αγώνα περίοδο. Στην πρώτη περίπτωση η αίσθηση της συμμετοχής του είναι από την αρχή του αγώνα αρνητική και στη δεύτερη θετική. Η διαφορά των συναισθημάτων που προκύπτουν θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό και την ψυχολογική και σωματική κατάσταση του αθλητή κατά τη διάρκεια της κούρσας.
Ο μαραθώνιος ως αγώνας είναι δοκιμασία σωματική και ψυχική, ο αθλητής έρχεται αντιμέτωπος με τα προσωπικά του όρια, το μυαλό του κατά τη διάρκεια του αγώνα ακολουθεί φθίνουσα πορεία στη δυνατότητα γνωστικής ανάλυσης των καταστάσεων, εκείνο που τον βοηθά να συνεχίσει και να φτάσει στο στόχο του είναι η αίσθηση. Είναι αυτό που «φέρει» μαζί του ως εικόνα του εαυτού του και των δυνατοτήτων του να ανταποκριθεί σε μια τόσο επίπονη κατάσταση. Εκφράζει το «μπορώ» και το «είμαι ικανός», τοποθετεί τον εαυτό του ως κάτι πιο δυνατό από τον ίδιο τον αγώνα. Τα «αποθέματά» του, ψυχικά και σωματικά, είναι περισσότερα από τις απαιτήσεις του αγώνα, γι’ αυτό και έχει θετική αίσθηση για την επίτευξη του στόχου του. Ο Makau ήταν προφανώς σε καλή κατάσταση, κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, ακόμη και αν δεν είχε κάνει «ιδανική» προετοιμασία. Το πρωινό του αγώνα «αντιλήφθηκε» αρνητικά τα σημάδια του σώματός του, αλλά είχε καλή αίσθηση για τον εαυτό του και την συμμετοχή του στον αγώνα.
Ίσως να μην το ανέλυσε ιδιαίτερα, ίσως να θεωρεί τον εαυτό του «ικανό» για την επίτευξη των στόχων του. Το σίγουρο είναι ότι τα αποθέματά του ήταν περισσότερα από τις απαιτήσεις ενός αγώνα, τόσα ώστε να πραγματοποιήσει παγκόσμιο ρεκόρ.
Εσύ αποφασίζεις
Ο τρόπος με τον οποίο θα αντιληφθείς την προετοιμασία σου, είναι καθοριστικός για τη συμμετοχή σου στον μαραθώνιο. Όσα θα συμβούν κατά την προετοιμασία και μέσα στον αγώνα θα σε επηρεάσουν τόσο όσο αφήσεις να σε επηρεάσουν και όσο περισσότερο τους δώσεις «αρνητικό» πρόσημο στο μυαλό σου. Κατά τη διάρκεια των έξι μηνών θα συμβούν αρκετά γεγονότα, για τον καθένα με διαφορετική αξία και σημασία, ο τρόπος που θα τα «καταχωρήσεις» στη μνήμη σου θα κάνουν τον τελικό απολογισμό θετικό ή αρνητικό. Μέσα στον αγώνα θα αναζητήσεις ό,τι θετικό υπάρχει στον εαυτό σου και στο σώμα σου για να το χρησιμοποιήσεις στην προσπάθειά σου, αγωνίζεσαι με ό,τι έχεις και όχι με ό,τι δεν έχεις! Η «ιδανική» προετοιμασία για τον μαραθώνιο είναι αυτή που έχεις κάνει!
Γιάννης Ζαρώτης, Ψυχολόγος – Αθλητικός Ψυχολόγος, δημοσίευση στο Runner no. 53.
