Το διάστρεμμα αποτελεί έναν από τους συχνότερους τραυματισμούς του ποδιού που συνήθως οφείλεται σε μια «κακή» στιγμή. Μια λακκούβα, μια πέτρα ή μια στιγμή αφηρημάδας μπορεί να μας βάλει σε μεγάλους μπελάδες. Βέβαια, πολλές φορές η πρόκληση ενός διαστρέμματος οφείλεται και σε ελλιπή ενδυνάμωση της γύρω περιοχής. Η αμέλεια και η προχειρότητα στην αντιμετώπιση ενός τέτοιου τραυματισμού γίνεται λόγω έλλειψης γνώσεων και παιδείας. Η σωστή αντιμετώπιση από την πρώτη κιόλας στιγμή μπορεί να μειώσει δραστικά το χρόνο αποθεραπείας του διαστρέμματος.
Mια σειρά ερωτήσεων στους ειδικούς εξηγεί, όχι μόνο τι είναι το διάστρεμμα αλλά και τι ακριβώς θα πρέπει να κάνετε έτσι ώστε να υποστείτε τη μικρότερη δυνατή ταλαιπωρία.
Τι είναι ένας σύνδεσμος και τι ένας συνδεσμικός τραυματισμός;
Ένας σύνδεσμος σταθεροποιεί την άρθρωση, καθοδηγεί και εμποδίζει την υπερβολική κίνησή της. Στον αθλητισμό, οι σύνδεσμοι δέχονται μεγάλα μηχανικά φορτία, ώστε να εκπληρώσουν το έργο τους. Για αυτό πολλές φορές τραυματίζονται. Τότε ένας αριθμός κολλαγόνων ινών (μικρός ή μεγάλος – κρίνει το βαθμό του τραυματισμού σε 1ου, 2ου και 3ου ) σπάνε. Υπάρχει λίγος ή πολύς πόνος, οίδημα (πρήξιμο), δυσκολία στην κίνηση, ενώ μπορεί να υπάρχει και παράδοξη κινητικότητα στην άρθρωση αν είναι 2ου βαθμού και πάνω.
Η αντιμετώπιση ενός συνδεσμικού τραυματισμού (διαστρέμματος) γίνεται από:
1. Εσένα τον ίδιο
2. Το γιατρό
3. Το φυσιοθεραπευτή
4. Το γυμναστή
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να ξέρει κάποιος αθλούμενος όταν τραυματίζεται είναι η απλή φόρμουλα RICE (ρύζι, για να το θυμόμαστε) δηλαδή Rest, Ice, Compression, Elevation. Δηλαδή τι πρέπει να κάνω ακριβώς; Η πιο γνωστή φράση είναι η εξής «εγώ πήγα με τα πόδια σπίτι και έβαλα λίγο πάγο, αλλά με πόναγε και την άλλη μέρα, ήταν πρησμένο.»
Η φόρμουλα R.I.C.E. δε βγήκε τυχαία.
Το REST (ανάπαυση) σημαίνει, ότι πρέπει το τραυματισμένο μέλος άμεσα να ακινητοποιηθεί. Κάθε επιπλέον κίνηση το τραυματίζει. Οι ίνες του συνδέσμου συνεχίζουν να επιβαρύνονται με κάθε επιπλέον κίνηση και για να το πούμε απλά συνεχίζουν να σπάνε.
ICE (πάγος) είναι η πρώτη βοήθεια. Σκέπασε το μέλος με μια πετσέτα για να μην καεί το δέρμα από τον πάγο και εφάρμοσε τον πάγο πάνω στο σημείο. Το καλύτερο είναι μια σακούλα με πολλά παγάκια ή αν βρίσκεσαι σε χώρο που υπάρχουν, καλές είναι οι διαθέσιμες παγοκύστες για τραυματισμούς ή επίδεσμος υγρού πάγου.
COMPRESSION. Η περίδεση μπορεί να γίνει στην αρχή πάνω από την παγοκύστη, παγοσακούλα και μόλις απομακρυνθεί ο πάγος να περιδεθεί το μέλος καλά. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να κοπεί η κυκλοφορία του αίματος και να νιώθεις σφίξιμο στο σημείο αυτό.
ELEVATION. Το μέλος πρέπει άμεσα να σηκωθεί πάνω από το επίπεδο της καρδιάς. Αυτό πρέπει να γίνει και παράλληλα με την εφαρμογή πάγου. Ωραία ας πούμε ότι τα έκανα όλα αυτά στο γήπεδο που χτύπησα. Μπορώ να πάω σπίτι μου; Όχι, πρέπει να σε πάνε σπίτι σου αν χτύπησες στα κάτω άκρα. Μόνο σε περίπτωση που υπάρχει υποψία για κάταγμα θα πας σε γιατρό. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να πατήσεις ή να πέσει βάρος στο τραυματισμένο σημείο. Η ανάρροπη θέση πρέπει να διατηρηθεί. Στο σπίτι να ξαναβάλω πάγο ή αρκεί αυτό που έκανα; Η τύχη του διαστρέμματος κρίνεται κατά πολύ από τις πρώτες 48 ώρες.
Ποια είναι η διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθήσω για την θεραπεία του διαστρέμματος;
Χρειάζεται εφαρμογή κατά γράμμα της βίβλου αποκατάστασης. Στο σπίτι θα περιδέσεις το πόδι με υδρόφιλο βαμβάκι. Στη συνέχεια θα περιδέσεις το σημείο με επίδεσμο. Κάθε 2 ώρες θα βουτάς το πόδι όπως είναι δεμένο σε έναν κουβά με παγωμένο νερό. Το ψυγείο σου πρέπει να γίνει παγομηχανή. Βάλε πλαστικά μπουκάλια με νερό στην κατάψυξη, παγάκια και πολλά μπουκάλια με νερό στο ψυγείο. Κάθε 2 ώρες θα ζητάς να σου γεμίζουν τον κουβά και να βουτάς το πόδι σου. Στο κρεβάτι βάλε μαξιλάρια και ανύψωσε το πόδι σου, ώστε να είναι πάνω από την καρδιά και βάλε μια πετσέτα από κάτω για τα νερά που θα στάζουν.
Πόσες φορές θα χρειαστεί να κάνω αυτή τη διαδικασία; Για 48 ώρες κάθε 2 ώρες. Μετά θα είμαι εντάξει;
Σε καμία περίπτωση, απλά σταθεροποίησες την κατάσταση και επιτάχυνες την αποκατάστασή και την αποθεραπεία σου. Αν δεν το είχες κάνει θα χρειαζόσουν πολύ περισσότερο χρόνο. Θα πρέπει να επισκεφτείς έναν ορθοπεδικό και το καλύτερο κάποιον ειδικό για αθλητικές κακώσεις να διαγνώσει το επίπεδο της ζημιάς. Είναι διάστρεμμα 1ου, 2ου ή 3ου βαθμού. Αυτό θα κρίνει και το χρόνο που θα συνέλθεις. Εννοείται ότι θα πας με πατερίτσες στο γιατρό, ούτε κατά διάνοια δε θα πατήσεις το πόδι σου.
Ποιο είναι το επόμενο στάδιο; Φυσικοθεραπείες στο πόδι.
Ο γιατρός θα διαγνώσει τη ζημιά και θα σου συστήσει φυσικοθεραπείες. Εκεί με τεχνικά μέσα, όπως εφαρμογή θερμότητας (διαθερμίες, ρεύματα, δινόλουτρα κλπ.), θα προσπαθήσουν να απομακρύνουν το οίδημα που δημιουργήθηκε πιο γρήγορα. Όμως τα τεχνικά μέσα είναι μόλις το 10%. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται το τραυματισμένο σημείο είναι όσο το δυνατόν πιο γρήγορα κινητοποίηση. Και αυτό γιατί, τα βιολογικά υλικά όπως οι σύνδεσμοι, οι τένοντες, οι χόνδροι, οι μύες , τα οστά και οι θύλακες ατροφούν μόλις ξεκινήσει η ακινητοποίησή τους. Μόλις ακινητοποιηθούν οι σύνδεσμοι χάνουν το 40% της αντοχής τους σε 8 εβδομάδες και θέλουν 10 – 12 μήνες προπόνηση για να την αποκτήσουν ξανά. Ο χόνδρος ατροφεί από την 1η εβδομάδα γιατί δε λιπαίνεται. Η κίνηση είναι η ζωή του χόνδρου, μόνο τότε μπορεί να κινείται το αρθρικό υγρό. Οι μύες ατροφούν επίσης κυρίως οι τύπου Ι (λευκές ταχείας συστολής). Επίσης, αυτό που ξεχνιέται είναι ο νευρομυϊκός συντονισμός, δηλαδή η αντίδραση της άρθρωσης τη στιγμή που πάει να γυρίσει, να αντεπεξέλθει και να παραμείνει στη θέση της. Ο χρόνος αντίδρασης με την ακινητοποίηση αυξάνεται πάρα πολύ και θέλει ειδικές ασκήσεις.
Μπορώ δηλαδή να ξεκινήσω χαλαρά το άθλημα μου;
Όχι είναι ακόμα νωρίς. Μέσα στην πρώτη εβδομάδα αν τα πράγματα είναι καλά θα ξεκινήσεις να κινητοποιείς το μέλος, όχι όμως να το επιβαρύνεις. Στις 3 πρώτες ημέρες μετά το 48ωρο μπορείς να κάνεις ισομετρικές ασκήσεις και φυσικά να γυμνάζεις το υπόλοιπο σώμα όσο είναι δυνατόν. Επειδή ο χόνδρος χρειάζεται κίνηση και επειδή είναι τραυματισμένος δε θέλει φόρτιση. Με ένα λάστιχο μπορεί να γίνει ήπια άσκηση και έτσι δε θα υπάρχουν πολλές τριβές. Όταν έρθει η στιγμή θα ξεκινήσεις άσκηση στο ισοκινητικό μηχάνημα (cybex). Οι ασκήσεις ισορροπίας μπορούν να ξεκινήσουν μόνο όταν το μέλος έχει αρχίσει να σταθεροποιείται για να μη γίνει υποτροπή. Όταν και οι ασκήσεις συναρμογής – ιδιοδεκτικότητας γίνονται άνετα, τότε μπορείς να μπεις στο άθλημά σου προοδευτικά. Όλες οι στροφικές κινήσεις απαγορεύονται στην αρχή.
Χαλαρό τζόκινγκ σε επίπεδο έδαφος με επίπεδη σόλα παπουτσιού. Η απόσταση κρίνεται από την κατάσταση του τραύματος και αυξάνεται προοδευτικά. Όταν το τζόκινγκ γίνεται ανεκτά μπορείς να ξεκινήσεις ανοίγματα ταχύτητες 30-40μ. με το 50-60% της μέγιστης ταχύτητάς σου. Και εδώ η ένταση και η απόσταση θα αυξάνονται προοδευτικά. Μετά από αυτό σειρά έχουν οι αλτικές ασκήσεις, στην αρχή αναπηδήσεις στα 2 πόδια και μετά στο τραυματισμένο. Στη συνέχεια άλματα στα 2 πόδια και μετά στο τραυματισμένο. Μετά από αυτά μπορείς να ξεκινήσεις με τρέξιμο προς τα πίσω, τρέξιμο στις κερκίδες και σταδιακά αλλαγές κατεύθυνσης. Μετά από όλα αυτά μπορείς να μπεις στο άθλημά σου σαν να ξεκινούσες προετοιμασία δηλαδή προοδευτικά.
