Η προετοιμασία για έναν Μαραθώνιο δρόμο είναι μια διαδικασία, η οποία παίρνει αρκετό χρόνο και χρειάζεται οργάνωση και πρόγραμμα για τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης και της ψυχολογίας, ώστε ο δρομέας να βρεθεί στην κορύφωση της αθλητικής του απόδοσης την ημέρα του αγώνα. Οι προηγούμενες ενέργειες απαιτούν διεργασίες, οι οποίες ξεκινούν από πολύ νωρίς στην προετοιμασία και ολοκληρώνονται με το τέλος του αγώνα.
Σε έρευνα, στην οποία συμμετείχαν 10 κορυφαίοι μαραθωνοδρόμοι, στους οποίους ζητήθηκε να καταγράψουν τις εμπειρίες τους, τις σκεψεις, τα συναισθήματα, αλλά και τους τρόπους αντιμετώπισης που χρησιμοποίησαν στον αγώνα που πέτυχαν την καλύτερη τους επίδοση, αναφέρθηκαν τα εξής:
Οι δρομείς ανέφεραν ότι τα στοιχεία εκείνα που χρειάστηκε να υπερβούν προκειμένου να αποδώσουν τα μέγιστα στον αγώνα, ήταν η φυσική και ψυχολογική κόπωση, ο φόβος για μια άσχημη έκβαση στον αγώνα, οι αντίξοες καιρικές συνθήκες, ο σωματικός πόνος, η χαμηλή προσδοκία για επιτυχία και οι αντίπαλοι. Στη συνέχεια ρωτήθηκαν με ποιο τρόπο κατάφεραν να ξεπεράσουν τις παραπάνω αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα και αναδύθηκαν οι εξής στρατηγικές αντιμετώπισης, τις οποίες «δούλευαν» κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας: επιμονή στην προσπάθεια, προσήλωση στο στόχο, εκλογίκευση, αυτοπεποίθηση και συναδελφικότητα.
Η φυσική εκγύμναση, η ψυχολογική εκγύμναση, η επιλογή στρατηγικής, η κοινωνική υποστήριξη και η σωματική χαλάρωση είναι μερικά από τα πιο σημαντικά στοιχεία που πρέπει οι δρομείς να εστιάσουν και να αναπτύξουν, ώστε να έχουν το αποτέλεσμα που επιθυμούν. Οι έρευνες δείχνουν ότι το χρονικό διάστημα λίγο πριν τη μεγάλη πρόκληση οι συμμετέχοντες στον αγώνα λειτουργούν με δύο κυρίως τρόπους:
Είτε αναδεικνύοντας όλες τις αμφιβολίες που μπορεί να έχουν για την προετοιμασία τους και την κατάστασή τους, αναζητώντας απαντήσεις συνεχώς για το αν είναι καλά και αν έχουν κάνει την κατάλληλη προετοιμασία, είτε εκλογικεύοντας τα δεδομένα που έχουν και καταγράφοντας ποιοτικούς και ποσοτικούς δείκτες που έχουν καταφέρει κατά τη διάρκεια της περιόδου προετοιμασίας.
Αυτό που ισχύει πολλές φορές είναι ότι οι δρομείς ή οι προπονητές, αποζητούν τη λύση για αύξηση της αυτοπεποίθησης και μείωση του στρες λίγο πριν τον αγώνα. Αυτό δεν είναι αναγκαστικά αρνητικό, ωστόσο η ψυχολογική εκπαίδευση είναι μια διαδικασία, η οποία όσο πιο πολύ επιτελείται, τόσο καλύτερα αποτελέσματα υπάρχουν.
Βέβαια, στην τελική ευθεία πριν τη μεγάλη πρόκληση , περίπου ένα μήνα πριν, ο δρομέας μπορεί να κάνει συγκεκριμένα πράγματα, ώστε να τονώσει την ψυχολογία του, να αυξήσει την αυτοπεποίθηση του, να μειώσει το στρες, να βελτιώσει την απόδοσή του και να ευχαριστηθεί τη συμμετοχή του όσο περισσότερο μπορεί.
Ωστόσο, υπάρχουν κάποια βασικά πράγματα, στα οποία μπορείτε να εστιάσετε και να κινηθείτε κατάλληλα.
Καταρχάς θα πρέπει να κάνετε ένα καλό απολογισμό της προηγούμενης περιόδου που πέρασε, εστιάζοντας στα θετικά και στα πράγματα που καταφέρατε και βελτιωθήκατε, και όχι στα αρνητικά και σε εκείνα που πήγαν στραβά κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας.
Στη συνέχεια να θέσετε εφικτούς στόχους για τον αγώνα. Ένας μη ρεαλιστικός και ανέφικτος στόχος το μόνο που μπορεί να δημιουργήσει είναι υπέρμετρο άγχος πριν τον αγώνα και απογοήτευση μετά από αυτόν σε περίπτωση μη επίτευξής του. Ο στόχος πάντα πρέπει να συνδέεται με την προσπάθεια που έχετε κάνει μέχρι τώρα στην προετοιμασία σας και στην σωστή οργάνωση την ημέρα του αγώνα.
Δοκιμάστε μια ενθαρρυντική συζήτηση με τον προπονητή ή με κάποιο μέλος της ομάδας που εμπιστεύεστε και γνωρίζει πράγματα, ώστε να μπορέσει να σας καθοδηγήσει. Πείτε ιστορίες, αναφέρετε προβληματισμούς και θέστε προσωπικές προκλήσεις για τον αγώνα.
Χρησιμοποιείστε εκτός από λεκτικά μηνύματα και οπτικά ερεθίσματα. Βάλτε σε εμφανή και διακριτά σημεία θετικές παρακινητικές σκέψεις και ιδέες.Οι σκέψεις αυτές μπορεί να αφορούν εσάς τους ίδιους, π.χ. «το εγχείρημα είναι σκληρό, αλλά και εγώ είμαι αρκετά σκληρός/ή για να τα καταφέρω» ή δηλώσεις άλλων αθλητών/τριών που λειτουργούν ως πρότυπα ή και ως κύριοι αντίπαλοι.
Οργανώστε τους υποστηρικτικούς «άλλους», οι οποίοι θα είναι αρωγοί στην προσπάθειά σας. Βρείτε σημεία που θα σταθούν και συγκεκριμένες φράσεις που θα θέλατε να ακούσετε κατά τη διάρκεια του αγώνα.Χρησιμοποιείστε ατομικές στρατηγικές δραστηριοποίησης, οι οποίες εστιάζουν στο να κάνετε πράγματα που σας ευχαριστούν, σας αποφορτίζουν και σας κάνουν να νιώθετε όμορφα και ετοιμαστείτε για το μεγάλο ραντεβού.
Εάν ανήκετε σε ένα προπονητικό team και προπονείστε σαν ομάδα μπορείτε να δουλέψετε και με ομαδικές στρατηγικές, αλλά και σαν άτομο ξεχωριστά. Και αυτό γιατί ο καθένας μας είναι μοναδικός και βρίσκει τους δικούς του τρόπους ενεργοποίησης και αποφόρτισης.
της Φρόσως Πατσού, M.Sc Ψυχολόγος – Αθλητική Ψυχολόγος
