Από την αρχαιότητα ο ρόλος της άσκησης και της φυσικής δραστηριότητας έχει επισημανθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τόσο από τον Ιπποκράτη, όσο και από άλλες παρόμοιες αναφορές. Η έλλειψη άσκησης δημιουργεί διαταραχές στο σώμα, στο μυαλό και στην ψυχή. Και ενώ κάποιοι «καταδικάζουν» το σώμα τους σε ακινησία, κάποιοι άλλοι υπερβάλλουν και επιδιώκουν συνεχώς ρεκόρ και ακραίες επιδόσεις. Ωστόσο, υπάρχουν και εκείνοι που απλά θέλουν να τρέχουν και να αθλούνται, χωρίς να βάζουν κάποιον αγωνιστικό στόχο.
Εν αρχή ην ο στόχος
Με τον όρο στόχο εννοούμε έναν «αντικειμενικό σκοπό ή ενέργεια», ο οποίος πρέπει να επιτευχθεί σε «συγκεκριμένο χρόνο». Οι στόχοι μπορεί να τίθενται στην προπόνηση ή και στον αγώνα, να είναι βραχυπρόθεσμοι ή και μακροπρόθεσμοι, να είναι στόχοι αποτελέσματος, π.χ. να κερδίσω κάποιον αγώνα, ή και στόχοι απόδοσης, π.χ. να βελτιώσω το ατομικό μου ρεκόρ και να γίνω καλύτερη δρομέας. Έρευνες υποστηρίζουν ότι η τοποθέτηση συγκεκριμένων, ρεαλιστικών και εφικτών στόχων είναι μια διαδικασία που βοηθάει τους ανθρώπους που αθλούνται ή ασκούνται, να αυξήσουν την προσπάθειά τους, τόσο σε καθημερινή βάση, όσο και μακροπρόθεσμα.
Στόχος επετεύχθη. Και;
Μετά την επίτευξη κάποιου στόχου τα οφέλη είναι πολλά και ποικίλα. Η αύξηση της αυτοπεποίθησης, η καλύτερη φυσική κατάσταση, η μεγαλύτερη εμπιστοσύνη, αλλά και η πιο αισιόδοξη διάθεση είναι μερικά από τα ευεργετήματα που αποκομίζουμε. Επιπλέον, το να «κυνηγάμε» ένα στόχο είναι από μόνο του κίνητρο για να συνεχίσουμε να τρέχουμε, έστω κι αν κάποιες φορές η κούραση ή οι αντίξοες συνθήκες δεν ευνοούν την παραμονή μας στο πρόγραμμά μας. Πόσες φορές δεν έχουμε σκεφτεί «δεν έχω πολλή όρεξη σήμερα, αλλά θέλω στο τέλος της εβδομάδας να έχω συμπληρώσει τα χιλιόμετρα που είχα βάλει στόχο στην αρχή του μήνα» και αυτό μας έχει βοηθήσει να σηκωθούμε από τον καναπέ και να πάμε για τρέξιμο;
Γίνεται και χωρίς;
Ωστόσο, υπάρχουν και αυτές οι φορές που μπορεί οι στόχοι να επιφέρουν πίεση και αρνητική διάθεση στον ασκούμενο και τελικά να επιλέξει ότι απλά θέλει να γυμνάζεται, χωρίς να επιδιώκει να συμμετέχει σε αγώνες και να ενδιαφέρεται για την επίτευξη ατομικών ρεκόρ. Παράγοντες όπως η προσωπικότητα, οι συνθήκες που επικρατούν τη συγκεκριμένη εποχή στη ζωή του ασκούμενου, η προσδοκώμενη επιτυχία, η κοινωνική υποστήριξη, αλλά και ο διαθέσιμος χρόνος ή απλά η διάθεση μας συμβάλλουν στην απόφασή μας για το αν θέλουμε να θέσουμε στόχους ή απλά να γυμναζόμαστε.
Η αλήθεια είναι ότι αυτό που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας, είναι ότι πρέπει να βιώνουμε ευχαρίστηση από αυτό που κάνουμε και όχι πίεση και καταναγκασμό. Αν αυτό μεταφράζεται στο ότι τρέχουμε απλά για τη υγεία μας, για την καλυτέρευση της διάθεσής μας και για την εμπειρία, δεν υπάρχει λόγος να προβληματιζόμαστε για το αν θα πρέπει να βάλουμε συγκεκριμένους, μετρήσιμους και εφικτούς αγωνιστικούς στόχους.
Αν, όμως, σημαίνει ότι «μου αρέσει να λαμβάνω μέρος σε αγώνες, αλλά έχω χάσει το κίνητρο μου», «δεν έχω στόχο και αυτό με προβληματίζει, γιατί χωρίς αυτό δε βιώνω ευχαρίστηση», τότε θα πρέπει να βοηθήσουμε το άτομο να ξαναβρεί αυτό που του λείπει για να παραμείνει προσκολλημένος στην άσκηση.
Η κοινωνική υποστήριξη, η οποία προέρχεται από άλλα σημαντικά άτομα του περιβάλλοντος, όπως οι φίλοι (αθλητική παρέα και μη), η οικογένεια κι ο προπονητής, σχετίζονται άμεσα με τον επαναπροσδιορισμό των στόχων και των κινήτρων και τελικά την παραμονή και προσκόλληση στα διάφορα προγράμματα άσκησης.
Τα «κλειδιά» για την απόλαυση ενός προπονητικού προγράμματος
– Η προτροπή
– Η επιβράβευση
– Η αξιολόγηση αυτών που έχω καταφέρει
– Ο επανακαθορισμός των στόχων
– Το θετικό περιβάλλον
– Tο βίωμα από τη συμμετοχή μου στην άσκηση ως μια ευχάριστη προσωπική εμπειρία
– Η αυτορρύθμιση
Σημασία έχει η άσκηση
Πολλές έρευνες έχουν καταδείξει το σημαντικό ρόλο της άσκησης στη ρύθμιση του άγχους, στην ένταση της καθημερινότητας και στη βελτίωση της διάθεσης. Άρα, το σημαντικό είναι να γυμναζόμαστε και να ευχαριστιόμαστε τη συμμετοχή μας στα διάφορα προγράμματα άσκησης και πολύ περισσότερο το τρέξιμο στη φύση μέσα από τις εναλλαγές μορφών, εικόνων, τοπίων, συναισθημάτων και σκέψεων. Το να θέτεις στόχους απλά λειτουργεί επιβοηθητικά, καθώς αποτελεί μια πολύ εποικοδομητική τακτική κινητοποίησης για τους ασκούμενους, ανεξαρτήτου ηλικίας, αθλήματος και επιπέδου.
Δημοσίευση στο Runner 103, της Φρόσως Πατσού, M.Sc. Ψυχολόγου-Αθλητικής Ψυχολόγου, Επιστημονικής Συνεργάτιδας Εθνικής Ομάδας Στίβου
