Παρόλο που τα καρδιακά επεισόδια συμβαίνουν σπάνια, κατά την άθληση, και ιδιαίτερα στο τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων, παίρνουν μεγάλη δημοσιότητα και προκαλούν ανησυχία σε όλους. Πότε όμως θα πρέπει κανείς να ανησυχήσει; Ο καρδιολόγος και δρομέας, Αλέξανδρος Μαυρικάκης, μας αναλύει τα κύρια συμπτώματα που θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε σωστά μια τόσο δύσκολη περίπτωση.
Πώς όμως μπορούμε να προλάβουμε ένα τέτοιο σοβαρό γεγονός;
Σύμφωνα με στοιχεία από πολλές μελέτες, όπως αναφέρει και ο περίφημος Νοτιοαφρικανός ιατρός και δρομέας Tim Noakes στο κλασικό βιβλίο του «Lore of Running», στην πλειονότητα των ανθρώπων που πεθαίνουν ξαφνικά κατά την άθληση συχνά υπήρχαν προειδοποιητικά συμπτώματα που δυστυχώς αγνοήθηκαν.
Σε μελέτη που πραγματοποίησε ο ίδιος ο Noakes, το 81% των περιπτώσεων αιφνίδιων καρδιακών θανάτων σε μαραθωνοδρόμους είχε πρόδρομα συμπτώματα! Την ίδια στιγμή, η συχνότητα εμφάνισής τους κατά τη συμμετοχή σε μαραθώνιο βάσει εκτενών ερευνών έχει υπολογιστεί σε 1 στις 31.000 έως 1 στις 55.000 περιπτώσεις δρομέων. Ένα ίσως από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο Jim Fixx, o γκουρού του τρεξίματος στην Αμερική τις δεκαετίες 1970 και 1980, που πέθανε κάνοντας τρέξιμο ενώ είχε τυπική στηθάγχη προσπάθειας την οποία αγνόησε!
Και για να μην περιοριζόμαστε σε στοιχεία μόνο από τον αγαπημένο μας δρομικό χώρο σε αντίστοιχη μελέτη για αιφνίδιους θανάτους στο άθλημα του squash που δημοσιεύθηκε στο έγκυρο British Heart Journal, στους 60 αιφνίδιους θανάτους οι 45 είχαν προηγηθέντα συμπτώματα με συχνότερο τον πόνο στο στήθος! Στη συνέχεια, θα αναφερθούμε στα δύο σημαντικότερα πρόδρομα καρδιολογικά συμπτώματα
1) στη στηθάγχη και
2) στη λιποθυμική τάση ή απώλεια αισθήσεων κατά την κόπωση ή αμέσως μετά.
Στηθάγχη
Η τυπική της εκδήλωση είναι οπισθοστερνικό συσφιγκτικό άλγος (πόνος και σφίξιμο πίσω από το στέρνο) ή οπισθοστερνικό αίσθημα βάρους (σπανιότερα «κάψιμο») διάρκειας 3-5 λεπτών και το πολύ έως 10-15 λεπτών, που εμφανίζεται με τη σωματική προσπάθεια ή το έντονο συναισθηματικό στρες και ανακουφίζεται με την ανάπαυση. Μπορεί ο πόνος να αντανακλάται στον τράχηλο, στην κάτω γνάθο, στο αριστερό κυρίως χέρι, στο επιγάστριο (το μέρος της κοιλιάς πάνω από τον αφαλό) και στην πλάτη. Μερικές φορές συνοδεύεται από αίσθημα αδυναμίας και των δύο άνω άκρων ή από εφίδρωση, ωχρότητα, ναυτία ή και έμετο.
Υπάρχουν και κάποιες πιο σπάνιες μορφές εκδήλωσης στηθάγχης που ονομάζονται ισοδύναμα στηθάγχης και είναι η δύσπνοια, δυσπεπτικά ενοχλήματα και ρεψίματα. Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της στηθάγχης, ωστόσο, είναι η συσχέτισή της με μυϊκή προσπάθεια ή έντονο συναισθηματικό στρες. Επίσης, επιτείνεται μετά από βαριά γεύματα, κρύο και συναισθηματικό στρες ή εκνευρισμό!
Η τυπική στηθάγχη οφείλεται σε ανεπαρκή αιμάτωση της καρδιάς συνήθως λόγω στεφανιαίας νόσου, δηλαδή λόγω σημαντικής στένωσης των στεφανιαίων αρτηριών που παρέχουν αίμα στην καρδιά. Σπανιότερα οφείλεται σε άλλα αίτια όπως π.χ. σε σοβαρή στένωση της αορτικής βαλβίδας.
Διάγνωση
Η διάγνωση τίθεται με πλήρη καρδιολογικό έλεγχο που περιλαμβάνει λεπτομερές ιστορικό, κλινική εξέταση, ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχοκαρδιογράφημα, τρίπλεξ καρδιάς, τεστ κόπωσης και πιθανόν στεφανι ογραφία.
Λιποθυμική τάση ή/και απώλεια συνείδησης
Η τάση για λιποθυμία ή ακόμα σοβαρότερα η απώλεια συνείδησης κατά την άσκηση αποτελεί πολύ ύποπτο καρδιολογικό σύμπτωμα και χρήζει άμεσης καρδιολογικής διερεύνησης. Μπορεί να οφείλεται σε στεφανιαία νόσο, μυοκαρδιοπάθεια, στένωση αορτής ήσε κάποια σοβαρή αρρυθμία που προκαλείται με την άσκηση.
Διάγνωση
Η διερεύνηση θα γίνει με ιστορικό και κλινική εξέταση, ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπερηχοκαρδιογράφημα, χόλντερ ρυθμού 24ώρου και τεστ κόπωσης και αν χρειαστεί και με άλλες εξετάσεις! Η κοινή λιποθυμία, π.χ. μετά από παρατεταμένη ορθοστασία σε κλειστούς χώρους ή μετά από φόβο, πόνο ή συναισθηματική φόρτιση, είναι τελείως διαφορετική κατάσταση στον μηχανισμό πρόκλησης και δεν εμπνέει ανησυχία στους αθλητές!
Αντίστοιχα, η ζάλη μπορεί να οφείλεται επίσης σε χρήση άλλων φαρμάκων, ενώ σε μεγαλύτερους σε ηλικία ασθενείς με επιβαρυντικούς παράγοντες χρειάζεται να γίνει και έλεγχος καρωτίδων!
Άλλα αίτια απώλειας συνείδησης μπορεί να είναι νευρολογικά (π.χ. επιληψία) ή και μεταβολικά (π.χ. υπογλυκαιμία) όμως με τη σωστή ανάλυση του ιστορικού και τις αντίστοιχες εξετάσεις είναι δυνατό να επιτευχθεί μία ασφαλής διάγνωση.
Συμπέρασμα
Αυτό που θα πρέπει να καταλάβουν όλοι, ανεξάρτητα από την ηλικία αλλά και το ιατρικό τους ιστορικό, είναι πως σε οποιοδήποτε σύμπτωμα που μοιάζει με στηθάγχη, ιδιαίτερα αν σχετίζεται με το τρέξιμο, ή σε ανεξήγητα έντονη δύσπνοια για το επίπεδο της προσπάθειας που έχει καταβάλει, ή απλά σε τάση για λιποθυμία ή ξαφνική ζάλη κατά την άσκηση ή στα πρώτα λεπτά μετά το τέλος της χρειάζεται άμεσος καρδιολογικός έλεγχος και διακοπή της άσκησης! Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη άλλωστε: «Το προλαμβάνειν μείζον εστί του θεραπεύειν», ιδιαίτερα μάλιστα όταν θέτουμε σε κίνδυνο την ίδια τη ζωή μας!
Δημοσίευση στο Runner 69, του Αλέξανδρου Μαυρικάκη, Ιατρού Καρδιολόγου
