Σε ένα περιοδικό για το τρέξιμο, όπως το RUNNER MAGAZINE, θα περίμενε κανείς να βρει στα ιατρικά άρθρα, θέματα για το μυοσκελετικό, το καρδιοαγγειακό την αποφυγή τραυματισμών και ίσως η αναφορά σε ένα δερματολογικής φύσης πρόβλημα, όπως οι μυρμηγκιές, ενδεχομένως να φανεί περιττή. Κι όμως, πρόκειται για ένα ζήτημα που απασχολεί τακτικά τους δρομείς οι οποίοι αναζητούν κάθε φορά τρόπους να το αντιμετωπίσουν. Και το χειρότερο; Προκαλούν συχνά τόσο πολύ πόνο, ώστε είναι ικανές να τινάξουν στον αέρα περισπούδαστα προπονητικά προγράμματα, σχέδια και πλάνα επί χάρτου, τρελά όνειρα για άριστες επιδόσεις και ελπίδες μιας ολόκληρης χρονιάς.
Παρόλο που η μυρμηγκιά θεωρείται, δικαίως, ως μια αναπάντεχη ασύμμετρη απειλή, στον κόσμο των δρομέων είναι ένα ολωσδιόλου ακίνδυνο δερματικό εξόγκωμα. Προκαλείται από τον ιό των θηλωμάτων του ανθρώπου (HPV), ο οποίος ευθύνεται επίσης για ένα ευρύ φάσμα νόσων. Ο ιός μεταδίδεται με απευθείας επαφή και αυτοενοφθαλμισμό*, ενώ είναι δυνατή και η μετάδοση με επαφή με μολυσμένα αντικείμενα.
Οι κλινικές εκδηλώσεις της λοίμωξης αναπτύσσονται μετά από ένα μήνα από τον ενοφθαλμισμό και εξαρτώνται από τον τύπο του HPV, την έκτασή του, την ανοσολογική κατάσταση του ασθενούς και την πύλη εισόδου.
Οι διάφοροι τύποι
Υπάρχουν πάνω από 70 διαφορετικοί τύποι του ιού HPV που προκαλούν τη χαρακτηριστική δερματική βλάβη. Ο λαός μας πρόλαβε να προσάψει καλολογικά επίθετα στις μυρμηγκιές, ενισχύοντας έτσι το δέος που προκαλούν. Τις αποκάλεσε «μαντραβίτσες» ή «αστεράκια», κρούοντας τον κώδωνα κινδύνου και προειδοποιώντας ότι εμφανίζονται «άμα μετράς τ’ αστέρια του ουρανού στις ασυννέφιαστες νύχτες». Οι δυο τύποι μυρμηγκιάς που αντιμετωπίζουν συχνότερα οι δερματολόγοι, είναι η κοινή μυρμηγκιά και η μυρμηγκιά των ποδιών. Οι κοινές μυρμηγκιές αναπτύσσονται συχνά στα δάκτυλα ή στη ράχη των χεριών, στην περιοχή γύρω από τα νύχια, στο πρόσωπο, τα γόνατα και τους αγκώνες. Πρόκειται για καλά περιγεγραμμένες βλατίδες** με ανώμαλη, αδρή επιφάνεια. Όταν η επιφάνεια απομακρυνθεί, πολλά μικρά στίγματα (θρομβωμένα τριχοειδή) γίνονται εύκολα ορατά.
Οι μυρμηγκιές των… δρομέων
Οι μυρμηγκιές των ποδιών εμφανίζονται συνήθως στα πέλματα και απασχολούν ιδιαίτερα τους δρομείς. Αυτές, αντίθετα με τις κοινές, δεν προεξέχουν από την επιφάνεια του πέλματος, καθώς δέχονται συνεχώς την πίεση από το βάρος του σώματος. Εμφανίζονται όταν υπάρχει σχισμή στο δέρμα, ή σε περιοχές όπου το δέρμα εκτίθεται σε υπερβολική υγρασία, κάτι που συμβαίνει συχνά στα ιδρωμένα πόδια των δρομέων. Σχισμή στο δέρμα μπορεί να προκληθεί από κοψίματα ή εκδορές στο ξύρισμα, την ονυχοφαγία και τις παρανυχίδες, το σκασμένο δέρμα και το έκζεμα.
Πώς αντιμετωπίζονται;
Διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις έχουν κατά καιρούς διατυπωθεί. Μην ξεχνάμε, όμως, ότι περισσότερες από τις μισές μυρμηγκιές θα εξαφανιστούν αυτόματα μέσα στα επόμενα 2 χρόνια και ότι, επειδή είναι επιδερμικές βλάβες, δεν αφήνουν ουλές, εκτός αν αντιμετωπιστούν χειρουργικά ή με υπερβολικά επιθετικό τρόπο.
Οι υπερκερατωσικές βλάβες ανταποκρίνονται καλύτερα στη θεραπεία, αν αφαιρεθεί με μαχαιρίδιο η υπερκεράτωση που τις καλύπτει μέχρι να αποκαλυφθούν θρομβωμένα τριχοειδή. Η περαιτέρω αφαίρεση ιστού θα προκαλέσει αιμορραγία. Η θεραπεία επιτυγχάνει όταν γίνεται τακτικά και συχνά, κάθε 2-4 εβδομάδες.
Οι κοινές μυρμηγκιές καταστρέφονται με τοπική εφαρμογή υγρού αζώτου ή με παλμικό λέιζερ χρωστικής. Οι καθημερινές εφαρμογές σαλικυλικού οξέος (στη μορφή κολλοδίου), αποτελούν αργή αλλά ανώδυνη θεραπευτική μέθοδο που έχει θεαματικά αποτελέσματα σε ορισμένους ασθενείς. Οι πελματιαίες μυρμηγκιές απαιτούν σαλικυλικό οξύ 40% σε μορφή επιδέσμων, που εφαρμόζονται για 5 ημέρες κάθε φορά, με μεσοδιάστημα 2 ημερών. Μετά την απομάκρυνση των επιδέσμων και την παρατεταμένη εμβάπτιση της βλάβης σε χλιαρό νερό, τα κεράτινα υπολείμματα απομακρύνονται με λίμα ή ελαφρόπετρα. Εξίσου αποτελεσματική είναι, επίσης, η κλειστή περίδεση της περιοχής, χωρίς φάρμακο, για μερικές ημέρες.
Η αλήθεια είναι ότι έχουν χρησιμοποιηθεί τόσο πολλές και ετερόκλητες θεραπευτικές αγωγές, που προκαλούν απορία και θαυμασμό! Η σιμετιδίνη σε δόση 30-40 mg ανά χιλιόγραμμο σωματικού βάρους χρησιμοποιήθηκε σε περιπτώσεις που αντιστάθηκαν στη συμβατική θεραπεία. Άλλοτε, χρησιμοποιείται επιτυχώς η ανοσοθεραπεία με σκουαρικό οξύ, ή με έγχυση αντιγόνου Candida μέσα στη βλάβη. Άλλες φορές η κάλυψη της βλάβης με μονωτική ταινία για 6 συνεχόμενες ημέρες, ακολουθούμενη από καθαρισμό και εκτριβή με ελαφρόπετρα έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα, αρκεί να επαναλαμβάνεται σε εβδομαδιαίους κύκλους για 2 μήνες. Άλλοτε πάλι, η τοπική εφαρμογή ολεϊκού οξέος/ανθρώπινης α-λακταλβουμίνης σε ημερήσια βάση για 3 εβδομάδες είναι μια πολλά υποσχόμενη θεραπεία. Έχει υποστηριχθεί ακόμα και η αυθυποβολή, ως ψυχολογικός τρόπος, ικανός να λύσει το πρόβλημα!
Πότε επανεμφανίζονται;
Το 50% περίπου των μυρμηγκιών εξαφανίζονται αυτόματα μετά από χρονικό διάστημα 2 ετών, γεγονός που αποδίδεται στην επίθεση που δέχεται ο ιός από το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι μυρμηγκιές γίνονται προοδευτικά μελανές και αποπίπτουν απ’ το δέρμα μέσα σε μερικές εβδομάδες. Ωστόσο, τίποτα δεν εγγυάται ότι δεν θα επανεμφανιστούν στα επόμενα χρόνια.
Μεταδίδονται άλλωστε τόσο εύκολα (με άμεση δερματική επαφή ή με το άγγιγμα υγρών επιφανειών) που θεωρείται φύσει αδύνατον να τις αποφύγουμε αν δεν ακολουθήσουμε τους στοιχειώδεις κανόνες προφύλαξης και υγιεινής. Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι επιρρεπείς στην προσβολή, καθώς δεν έχουν αναπτύξει ακόμα αντισώματα κατά του συγκεκριμένου ιού, ενώ έρχονται συχνότερα σε επαφή με άτομα που πάσχουν. Οι περισσότερες μυρμηγκιές εμφανίζονται το καλοκαίρι εξαιτίας της αυξημένης επαφής κατά τη διάρκεια ποικίλων δραστηριοτήτων. Όσοι, για παράδειγμα, κυκλοφορούν ξυπόλητοι σε πισίνες ξενοδοχείων, σε πλαζ, σε κολυμβητήρια, σε σάουνες γυμναστηρίων και κέντρων αδυνατίσματος, περιλαμβάνονται στις «ομάδες υψηλού κινδύνου».
Γρήγορα συμπεράσματα
• Οι μυρμηγκιές στα πόδια είναι αθώες δερματικές βλάβες, οι οποίες, ωστόσο, μπορούν να στε- ρήσουν τη χαρά του τρεξίματος αν αφεθούν δίχως θεραπεία.
• Οι μισές από αυτές αυτοϊώνται, μετά από 2 περίπου χρόνια.
• Η θεραπεία απαιτεί μεθόδευση και πειθαρχία.
• Ο αρμόδιος να προτείνει την κατάλληλη θεραπεία είναι ο Δερματολόγος.
• Η ανταλλαγή απόψεων με άλλους δρομείς προσφέρει τη χαρά της αλληλεγγύης, αλλά δεν δίνει λύσεις στο πρόβλημα.
• Ο φόβος υποτροπής υποχρεώνει την τήρηση κανόνων προστασίας και υγιεινής, ιδιαίτερα στους καλοκαιρινούς μήνες.
* Όταν η νόσος μεταδίδεται από ένα μέρος του σώματος σε άλλο
** βλατίδα: πρωτοπαθές εξάνθημα του δέρματος
Δημοσίευση στο Runner νο. 90, του Νίκου Μαρκέα, Χειρουργού Ορθοπαιδικού, Διευθυντή της Β’ Ορθοπεδικής κλινικής του Νοσοκομείου Παίδων «Παν. και Αγλαΐα Κυριακού»
