Σίγουρα έχετε ακούσει πολλά για την καρδιά του αθλητή. Θεωρίες, απόψεις ή και ιστορίες γύρω από τη λειτουργία της, τα… υπερφυσικά πολλές φορές οφέλη της από την άσκηση ή και τους τρομακτικούς κινδύνους που αντιμετωπίζει. Ο καρδιολόγος Αλέξανδρος Μαυρικάκης ρίχνει φως στους μύθους και ξεσκεπάζει την αλήθεια και τα… παραμύθια πίσω από αυτούς.
Οι αρρυθμίες είναι σπάνιες στην καρδιά των αθλητών
Οι διαταραχές στον ρυθμό και στην αγωγή των ερεθισμάτων της καρδιάς είναι συχνές. Συνήθως είναι ασυμπτωματικές. Στους ασυμπτωματικούς αθλητές με βραδυκαρδία αρκεί ο καθησυχασμός του αθλητή εφ’ όσον αυξάνεται φυσιολογικά η καρδιακή συχνότητα του κατά την άθληση. Με λίγα λόγια, όταν ο αθλητής έχει περάσει εκτενείς καρδιακούς ελέγχους χωρίς να έχει εντοπιστεί κάποιο παθολογικο πρόβλημα τότε δεν παρουσιάζεται κάποιο πρόβλημα. Σε αντίθετη περίπτωση απαιτείται συνεννόηση με τον καρδιολόγο.
Τα λιποθυμικά επεισόδια είναι σπάνια στους αθλητές
Η πιο συνηθισμένη αθώα μορφή λιποθυμίας είναι σε απότομη διακοπή έντονης άσκησης λόγω ξαφνικής ελάττωσης στην επιστροφή φλεβικού αίματος από τα άκρα. Γι’ αυτό συνιστάται να συνεχίζουμε με χαλαρό τρέξιμο και περπάτημα μετά από τρέξιμο υψηλής έντασης. Επίσης βοηθάει η καλή ενυδάτωση και η λήψη ηλεκτρολυτών. Όμως η απώλεια αισθήσεων κατά τη διάρκεια έντονης άθλησης είναι ύποπτη και θέλει περαιτέρω έλεγχο για σοβαρά οργανικά αίτια (στεφανιαία νόσος, μυοκαρδιοπάθεια, αρρυθμία κ.ά.).
Τα οφέλη της άσκησης παραμένουν για πάντα ακόμα και αν κάποια στιγμή διακοπεί
Δυστυχώς αυτό δεν ισχύει. Σε αρκετές μελέτες που έγιναν σε άνδρες και γυναίκες παρατηρήθηκε μετά από μακροχρόνια διακοπή της συστηματικής άσκησης πως δεν υπάρχουν μακροχρόνια οφέλη.
Ο διαχωρισμός φυσιολογικής με παθολογική υπερτροφία της καρδιάς είναι πάντα εύκολος και ξεκάθαρος
Και αυτός ο ισχυρισμός δεν ισχύει απόλυτα καθώς υπάρχει η λεγόμενη γκρίζα ζώνη του Maron. Όμως, με τη βοήθεια των σύγχρονων απεικονιστικών τεχνικών (κυρίως με τους υπέρηχους) και μερικές φορές με προσωρινή διακοπή της άσκησης (έτσι ώστε να έχουμε την πραγματική εικόνα) ή και γονιδιακό έλεγχο, η διάγνωση γίνεται με ασφάλεια.
Πώς επηρεάζει η έλλειψη ύπνου τους τραυματισμούς; Δείτε περισσότερα πατώντας εδώ.
Η καρδιά του αθλητή είναι άτρωτη από τα προβλήματα των κοινών θνητών
Οι επιβαρυντικοί παράγοντες για την καρδιά όπως το κάπνισμα, η υπερλιπιδαιμία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η κληρονομικότητα, η υπέρταση αλλά και οι βλαβερές συνέπειες απαγορευμένων ουσιών (doping) αυξάνουν τον κίνδυνο και στους αθλητές, ιδιαίτερα όσο αυξάνεται η ηλικία. Έχουμε δυστυχώς πολλά παραδείγματα αθλητών, εν ενεργεία ή πρώην, που νόμισαν ότι είναι απρόσβλητοι και έπαθαν καρδιακά, κυρίως, επεισόδια. Οι πιο τυχεροί απ’ αυτούς επέζησαν όπως ο Alberto Salazar, o μεγάλος αθλητής και προπονητής που έπαθε καρδιακή ανακοπή μπροστά στους αθλητές που προπονούσε και με τις άμεσες ενέργειες αυτών κατάφερε να ζήσει και να συνεχίσει την επιτυχημένη του καριέρα!
Η καρδιά του αθλητή μεγαλώνει με την άσκηση
Και οι τέσσερις καρδιακές κοιλότητες μεγαλώνουν σε μέγεθος (αυξάνεται ο όγκος τους), ενώ μπορεί να αυξηθεί και το πάχος των τοιχωμάτων (κάτι που ονομάζεται και καρδιακή υπερτροφία).
Η βραδυκαρδία ηρεμίας σε αθλήματα αντοχής είναι φυσιολογική προσαρμογή
Είχε ήδη αναφερθεί από το 1918 σε μαραθωνοδρόμους του περίφημου μαραθωνίου της Βοστόνης από τον διακεκριμένο επιστήμονα Paul Dudley White. Οφείλεται σε αύξηση της επίδρασης του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος (μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου) πάνω στην καρδιά και δεν έχει βλαπτική συνέπεια.
Υπάρχουν παροδικές διαταραχές της καρδιακής λειτουργίας μετά από παρατεταμένη άθληση όπως ο μαραθώνιος
Σύμφωνα με μελέτες υπάρχουν δομικές και βιοχημικές ενδείξεις παροδικής μυοκαρδιακής βλάβης (ανίχνευση αυξημένων επιπέδων τροπονίνης) και συστολική και διαστολική δυσλειτουργία και στη δεξιά και στην αριστερή κοιλία της καρδιάς! Μερικές απ’αυτές τις ανωμαλίες παραμένουν έως και έναν μήνα μετά τον αγώνα (Neilan TG, Yoerer DM, Douglas PS et al Persistent and reversible cardiac disfunction among amateur marathon runners Eur Heart J 2006). Σύμφωνα με το κορυφαίο καρδιολογικό σύγγραμμα στον κόσμο του Braunwald 2006, η κλινική σημασία αυτών των ευρημάτων είναι αβέβαιη.
Το είδος της προσαρμογής της καρδιάς του αθλητή διαφέρει ανάλογα με το άθλημα
Τα αθλήματα χωρίζονται σε α) αθλήματα αντοχής (αερόβια, δυναμική ή ισοτονική ασκηση) και β) αθλήματα αντίστασης-ενδυνάμωσης (ισομετρική-στατική άσκηση). Στην πρώτη κατηγορία χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι είναι το τρέξιμο αντοχής και η κολύμβηση. Στα αγωνίσματα αντοχής υπάρχει παρατεταμένη αύξηση καρδιακής παροχής με φυσιολογικές ή μειωμένες περιφερικές αντιστάσεις (φόρτιση όγκου) και το σύνηθες εύρημα είναι η διόγκωση και των τεσσάρων καρδιακών κοιλοτήτων. Στη δεύτερη κατηγορία υπάγονται η άρση βαρών, τα αγωνίσματα ρίψεων στον στίβο, (το body building) και η πάλη.
Σε αυτά τα αθλήματα αντίστασης-δύναμης έχουμε αυξημένες περιφερικές αντιστάσεις και φυσιολογική ή ελάχιστα αυξημένη καρδιακή παροχή και μπορεί να υπάρχει παροδικά σημαντική αύξηση της συστολικής αρτηριακής πίεσης. Η συνέπεια στην καρδιά είναι μεγαλύτερη αύξηση του πάχους των τοιχωμάτων (συγκεντρική υπερτροφία) και σε μικρότερο βαθμό αύξηση του όγκου των καρδιακών κοιλοτήτων. Υπάρχουν βέβαια και αθλήματα που υπάρχει αλληλοεπικάλυψη του τρόπου άσκησης δηλαδή και ισοτονική –αερόβια και ισομετρική-ενδυνάμωση όπως π.χ στο ποδόσφαιρο, μπάσκετ αλλά και ποδηλασία, κωπηλασία, τρέξιμο σπριντ και στη συγχρονισμένη κολύμβηση.
Παιδιά και τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων. Μάθετε τα πάντα πατώντας εδώ.
Η κολπική μαρμαρυγή, μια σημαντική αρρυθμία που ταλαιπωρεί πολύ κόσμο, είναι συχνότερη στους αθλητές (εν ενεργεία ή πρώην) απ’ ότι σε ανθρώπους με καθιστική ζωή
Πράγματι, έχει παρατηρηθεί κάτι τέτοιο όμως στην πράξη αφορά πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού. Οι μηχανισμοί πρόκλησης είναι υποθετικοί και περιλαμβάνουν πιθανή αναδιαμόρφωση και φλεγμονή του αριστερού κόλπου και διαταραχές στην ισορροπία συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος. Σε κάθε περίπτωση τα οφέλη που αποκομίζει κανείς από την άσκηση ξεπερνούν κατά κόρον την πιθανότητα εμφάνισης μίας τέτοιας διαταραχής.
Δημοσίευση στο Runner 72, του Αλέξανδρου Μαυρικάκη, Ιατρού Καρδιολόγου
