Ένα ερώτημα που απευθύνουν συχνά οι αθλητές μεγάλων αποστάσεων προς τους εκπροσώπους της επιστήμης και της βιοχημείας, σχετίζεται με τις επιπτώσεις που έχει η άσκηση στον οργανισμό, καθώς και με τον τρόπο καλύτερης δυνατής αποκατάστασης. Ο Ο υποψήφιος διδάκτωρας Άκης Σπανίδης με τη βοήθεια του καθηγητή Βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Δημήτρη Κουρέτα, μας παρουσιάζουν τα πιο πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα ελληνικής ομάδας ερευνητών για την αποκατάσταση από το Μαραθώνιο και τις υπεραποστάσεις.
Σε γενικά πλαίσια, η έντονη αερόβια άσκηση έχει πολλάκις συσχετισθεί με την καταστροφή σημαντικών βιομορίων του οργανισμού, όπως είναι οι πρωτεΐνες, τα λιπαρά οξέα και το DNA, ενώ συσχετίζεται παράλληλα και με την πρόκληση φλεγμονής. Όσον αφορά τις πρωτεΐνες, η πλέον άφθονη στο πλάσμα του αίματος είναι η Αλβουμίνη, η οποία αποτελεί το 55% περίπου των πρωτεϊνών, έχοντας παράλληλα πολλαπλή δραστικότητα, όχι μόνο στην εξουδετέρωση ελευθέρων ριζών σαν ενδογενές αντιοξειδωτικό, αλλά και σε ενζυμικές δραστικότητες, όπως είναι η αποτοξικοποίηση βλαβερών μορίων του περιβάλλοντος, η μετατροπή φαρμάκων στην ενεργή τους μορφή και η μεταφορά τους μέσω της κυκλοφορίας. Ωστόσο, σε περίπτωση πιθανής οξείδωσής της μετατρέπεται η δομή της και περιορίζεται σημαντικά η λειτουργικότητά της.
Η έρευνα
Με αφορμή και βάση τα παραπάνω στοιχεία εκπονήθηκε διδακτορική διατριβή στο εργαστήριο Φυσιολογίας του τμήματος Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, στο πλαίσιο της οποίας συλλέχθηκαν δείγματα αίματος δώδεκα αθλητών που συμμετείχαν σε υπερμαραθώνιο βουνού 103 χιλιομέτρων (Οlympus Mythical Trail 2015). Τα δείγματα συλλέχθηκαν σε τέσσερα διαφορετικά χρονικά σημεία.Η συλλογή των δειγμάτων έγινε λίγες ώρες πριν τον αγώνα και στη συνέχεια 24, 48 και 72 ώρες μετά την ολοκλήρωσή του. Με αυτόν τον τρόπο καθίσταται δυνατό να εξεταστούν οι μεταβολές της οξείδωσης της αλβουμίνης κατά την αποκατάσταση των αθλητών. Παράλληλα με τις μεταβολές οξείδωσης της αλβουμίνης, εξετάστηκε και ένας ακόμα δείκτης, ο οποίος μετράει το σύνολο των οξειδωμένων πρωτεϊνών του πλάσματος, προκειμένου να μελετηθεί κατά πόσο επηρεάζεται η αλβουμίνη συγκριτικά με το σύνολο των πρωτεϊνών σε κάθε άτομο ξεχωριστά.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα συνολικά επίπεδα οξειδωμένης αλβουμίνης μειώνονταν μετά τον αγώνα, δείχνοντας ότι οι αθλητές, λόγω πιθανώς καλής προσαρμογής σε τέτοιου είδους άσκηση, έχουν αναπτύξει ιδανικούς ενδογενείς αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς που επιτρέπουν την προστασία των πρωτεϊνών τους από τις ελεύθερες ρίζες. Ωστόσο, το πιο σημαντικό εύρημα της έρευνας αποτέλεσε η διαφορά των επιπέδων οξειδωμένης αλβουμίνης και των συνολικών πρωτεϊνών σε έξι αθλητές. Σε τέσσερις εξ αυτών η αλβουμίνη είχε χαμηλότερα επίπεδα οξείδωσης έναντι του συνόλου των πρωτεϊνών και συνεπώς ήταν πιο προστατευμένη, ενώ αντίθετα σε άλλους δύο αθλητές συνέβη το ακριβώς αντίστροφο. Το εύρημα αυτό αποκτά επιπρόσθετη αξία αν αναλογιστούμε το μεγάλο ποσοστό που καταλαμβάνει η αλβουμίνη μεταξύ των συνολικών πρωτεϊνών του ανθρώπινου οργανισμού. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται επομένως αντιληπτό ότι σε κάθε αθλητή η οξείδωση των πρωτεϊνών μετά από αερόβια και έκκεντρη άσκηση (πλειομετρική) μπορεί να εμφανίζει διαφορετική εξειδίκευση, γεγονός που άλλωστε επηρεάζει και την πορεία αποκατάστασής του.Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη τη σπουδαιότητα των δράσεων της αλβουμίνης, η έρευνα μας αποδεικνύει πως η μελέτη των επιπέδων οξείδωσής της και κατά συνέπεια της λειτουργικότητάς της, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό στοιχείο στα χέρια του κάθε προπονητή για την επιλογή της καλύτερης δυνατής μεθόδου αποκατάστασης. Η επιστημονική προσέγγιση θα αφορά τον προσδιορισμό των επιπέδων οξείδωσης της αλβουμίνης και την προσπάθεια επαναφοράς της στη λειτουργική ανηγμένη της μορφή. Όπως φαίνεται από την έρευνα και από τη διαφορετική απόκριση των αθλητών στην άσκηση, η εξέταση πρέπει απαραίτητα να γίνεται σε ατομικό επίπεδο. Παράλληλα αποσαφηνίζεται με τον πλέον δυναμικό τρόπο το ερώτημα που πλανάται σε αθλητικούς κύκλους και αφορά τη λήψη ή όχι αντιοξειδωτικών συμπληρωμάτων, δεδομένου ότι αποδεικνύεται, ότι παρά τις ακραίες συνθήκες του αγώνα οι αθλητές συνολικά ήταν σε θέση μέσω των ενδογενών αντιοξειδωτικών τους να αποτρέψουν την οξείδωση των πρωτεϊνών και πιο συγκεκριμένα της αλβουμίνης. Να τονίσουμε εδώ ότι το μεγαλύτερο μέρος των αντιοξειδωτικών που χρειάζεται ο αθλητής, το συνθέτει ο ίδιος από τη διατροφή και δεν έχει σχέση με τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα. Τώρα, αν ανήκετε σε όσους μαραθωνοδρόμους δεν κατάφεραν να έχουν προστατευμένη αλβουμίνη μετά τον αγώνα, πιθανότατα αυτό να έχει σχέση με τη διατροφή που ακολουθήσατε πριν τον αγώνα, ίσως και γι’ αρκετές μέρες.
Συμπέρασμα: η αποκατάσταση χτίζεται σε μεγάλο βαθμό τις προηγούμενες μέρες πριν το μεγάλο αγώνα και έχει μεγάλη, επίσης, σχέση με τη μετά τον αγώνα διατροφή, κυρίως τις πρώτες 48 ώρες.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Exp Ther Med. 2017 May;13(5):2382-2390. doi: 10.3892/etm.2017.4268. Epub 2017 Mar 28.Oxidation of human serum albumin exhibits interindividual variability after an ultra-marathon mountain race. Spanidis Y1, Priftis A1, Stagos D1, Stravodimos GA2, Leonidas DD2, Spandidos DA3, Tsatsakis AM4, Kouretas D1.
2. J Strength Cond Res. 2017 Mar;31(3):582-594. doi: 10.1519/JSC.0000000000001584. Variations in Oxidative Stress Levels in 3 Days Follow-up in Ultramarathon Mountain Race Athletes.Spanidis Y1, Stagos D, Orfanou M, Goutzourelas N, Bar-Or D, Spandidos D, Kouretas D.
Δημοσίευση στο Runner 100, των Δημήτρη Κουρέτα, Καθηγητή Φυσιολογίας Ζωικών Οργανισμών -Τοξικολογίας, Άκη Σπανίδη, Υποψήφιου Διδάκτωρα
