Τι είναι η αρρυθμία
Αρρυθμία είναι κάθε μη φυσιολογικός ρυθμός της καρδιακής λειτουργίας.
Υπάρχουν διάφορες ταξινομήσεις για τις αρρυθμίες όπως οι κοιλιακές ή υπερκοιλιακές, με κριτήριο το σημείο προέλευσής τους και οι ταχυαρρυθμίες ή βραδυαρρυθμίες με κριτήριο τη συχνότητά τους. Η απλούστερη μορφή αρρυθμιών είναι οι λεγόμενες έκτακτες συστολές, είτε κοιλιακές είτε υπερκοιλιακές, όπου ο παθών συνήθως αισθάνεται ένα κενό που ακολουθείται από έντονο παλμό. (Εικόνα 1).
Άλλες φορές υπάρχει η αίσθηση «φτερουγίσματος» στο στήθος, συνήθως σε αρρυθμίες που έχουν τη μορφή ταχυκαρδίας, ενώ μερικές φορές οι αρρυθμίες είναι τελείως ασυμπτωματικές.
Στη σοβαρότερη και ευτυχώς σπανιότατη εκδοχή, οι αρρυθμίες είναι ο μηχανισμός αιφνιδίου καρδιακού θανάτου.
Η συνηθέστερη αρρυθμία καρδιακής ανακοπής είναι η κοιλιακή μαρμαρυγή (Ventricular Fibrillation) (Εικόνα 2).
Αθλητές και αρρυθμίες
Οι αρρυθμίες είναι συχνές στους αθλητές, η συντριπτική τους πλειοψηφία όμως δεν κρύβει κάποιον κίνδυνο. Οι πιο συνηθισμένες αρρυθμίες που εμφανίζονται σε «αθλητική» καρδιά είναι:
α) Φλεβοκομβική βραδυκαρδία,
α’ βαθμού κολποκοιλιακός αποκλεισμός,
β’ βαθμού κολποκοιλιακός αποκλεισμός τύπου I (Mobitz I)
Οφείλονται σε διέγερση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου και εφ’ όσον είναι ασυμπτωματικές και αυξάνεται η καρδιακή συχνότητα στην άσκηση δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.
β) Απλές έκτακτες συστολές
Σε καταγραφές 24ώρου με συσκευές χόλτερ σε αθλητές υπάρχουν σε υψηλό ποσοστό και μάλιστα και πιο σύμπλοκες αρρυθμίες όπως ζεύγη ή μικρές ριπές μη επιμένουσας κοιλιακής ταχυκαρδίας (το 70% είχε αρρυθμίες και το 25% πολύπλοκες κοιλιακές αρρυθμίες).
Σε παλαιότερη μελέτη βρέθηκε ότι η ύπαρξη >2000 κοιλιακών εκτάκτων στο 24ωρο ή ύπαρξη μη επιμένουσας κοιλιακής ταχυκαρδίας αυξάνει την πιθανότητα καρδιοπάθειας. Σε απουσία οργανικής καρδιοπάθειας και εφόσον καταστέλλονται με την άσκηση οι υπερκοιλιακές ή οι κοιλιακές έκτακτες συστολές είναι συνήθως καλοήθεις και χωρίς μακροπρόθεσμες συνέπειες.
Σε κάποιες μελέτες σε αθλητές μετά από διάστημα αποχής «detraining» έχει παρατηρηθεί σημαντική υποχώρηση των αρρυθμιών και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως θεραπευτικό μέσο σε συμπτωματικούς αθλητές.
Σε σοβαρότερες αρρυθμίες από τις απλές έκτακτες συστολές αλλά και σε κάθε περίπτωση συμπτωματικών αρρυθμιών εννοείται ότι πρέπει να γίνει πλήρης καρδιολογικός έλεγχος για να θεωρηθούν ως μη επικίνδυνες!
γ) Κολπική μαρμαρυγή
Πρόκειται για μια ιδιαίτερη μορφή αρρυθμίας με δυνητικούς κινδύνους.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια συσχέτιση ανάμεσα στην έντονη και μακροχρόνια άσκηση και στον κίνδυνο ανάπτυξης κολπικής μαρμαρυγής, ιδιαίτερα σε μεσήλικες αθλητές (έως 5 φορές μεγαλύτερη συχνότητα απ’ ότι σε ανθρώπους με καθιστική ζωή δηλαδή περίπου σε 5% του συνόλου των μεσήλικων αθλητών). Βέβαια σε ήπια ως μέτρια άσκηση υπάρχει μείωση της συχνότητας της κολπικής μαρμαρυγής σε σχέση με το γενικό πληθυσμό!
Οι αιτίες
Σχετικά με αυτό, ενοχοποιούνται διάφοροι μηχανισμοί όπως η αναδιαμόρφωση του αριστερού κόλπου (remodeling), η υπερτροφία της αριστερής κοιλίας, η ανάπτυξη στοιχείων φλεγμονής στην καρδιά από επαναλαμβανόμενη έντονη άσκηση χωρίς επαρκή αποκατάσταση, η διέγερση του παρασυμπαθητικού νευρικού συστήματος σε ηρεμία και του συμπαθητικού νευρικού συστήματος στην άσκηση, οι συχνές έκτακτες συστολές αλλά και το Doping (στεροειδή αναβολικά).
Η συχνότητα της κολπικής μαραμαρυγής αυξάνεται με την ηλικία. Το τυπικό προφίλ αθλητή με κολπική μαρμαρυγή είναι άνδρας 40-59 ετών που αθλείται από νεαρή ηλικία συστηματικά σε αθλήματα αντοχής και εξακολουθεί να είναι ενεργός.
Η άθληση είναι η αγαπημένη του δραστηριότητα ελεύθερου χρόνου και ψυχολογικά είναι εξαρτημένος απ’ αυτήν. Συνήθως εμφανίζεται ως παροξυσμική κολπική μαρμαρυγή τη νύχτα ή μετά το φαγητό.
Ο έλεγχος που πρέπει να γίνει είναι: εκτίμηση του θυρεοειδούς, ιστορικό λήψης διεγερτικών ουσιών (καφεΐνης, αλκοόλ, καπνού) και εκτίμηση για οργανική καρδιοπάθεια (π.χ βαλβιδοπάθεια ή υπερτασική καρδιοπάθεια).
Η αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής σε αθλητές είναι παρόμοια με τους κοινούς ασθενείς με φαρμακευτική αγωγή και σε κάποιες περιπτώσεις με επεμβατικό τρόπο, με τη λεγόμενη κατάλυση (ablation).
Για να δείτε θέματα διατροφής ειδικά για δρομείς πατήστε εδώ.
Πότε οι αρρυθμίες θεωρούνται σοβαρές ή επικίνδυνες;
Γενικά, η σοβαρότητα μίας αρρυθμίας έχει να κάνει με το καρδιακό υπόστρωμα, δηλαδή με την ύπαρξη κάποιας μορφής οργανικής καρδιοπάθειας κληρονομικής π.χ. υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια ή αρρυθμιογόνος δυσπλασία της δεξιάς κοιλίας ή επίκτητης π.χ μυοκαρδίτιδα.
Ο έλεγχος αρρυθμιών σε αθλητή περιλαμβάνει:
1)Λεπτομερές ατομικό (π.χ συμπτώματα ζάλης ή λιποθυμικής τάσης κατά την άσκηση) και κληρονομικό ιστορικό (αιφνίδιος θάνατος στην οικογένεια σε νεαρή ηλικία)
2)Κλινική εξέταση από καρδιολόγο
3)Ηλεκτροκαρδιογράφημα: Δεν πρέπει να παραλείπεται ποτέ σε έλεγχο αθλητών γιατί αποδεδειγμένα σώζει ζωές!
4) Υπερηχοκαρδιογράφημα triplex
5) Holter ρυθμού 24 ώρου
6) Τεστ κόπωσης
Σε ιδιαίτερες περιπτώσεις μπορούν να χρειαστούν πιο προχωρημένες εξετάσεις όπως π.χ. ηλεκτροφυσιολογική μελέτη και μαγνητική τομογραφία.
Προσέχουμε για να έχουμε
Η άθληση και ιδιαίτερα το τρέξιμο αδιαμφισβήτητα ωφελεί ψυχοσωματικά τον άνθρωπο και ιδιαίτερα την καρδιά, όταν γίνεται με μέτρο, σύνεση και εφόσον ακούμε το σώμα μας! Αν αισθανθούμε αρρυθμία ας μην πανικοβληθούμε αλλά ας μην αδιαφορήσουμε!
Μετά τον κατάλληλο έλεγχο συνήθως θα μπορούμε να επιστρέψουμε στην αγαπημένη μας δραστηριότητα!
Δημοσίευση στο Runner νο. 88, του Αλέξανδρου Μαυρικάκη, Ιατρού – Καρδιολόγου
