To Σάββατο 26 Ιουλίου 1980, στις 4.30 το απόγευμα, οι δρόμοι στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν ασυνήθιστα ήσυχοι. Η χώρα ολόκληρη είχε καρφωθεί στους τηλεοπτικούς δέκτες. Ο αφέτης ήταν έτοιμος να σημάνει την εκκίνηση του τελικού των 800 μ. ανδρών των Ολυμπιακών αγώνων της χρονιάς εκείνης.
Των Ολυμπιακών αγώνων της Μόσχας που χρωματίστηκαν για πάντα από το χαμόγελο και το δάκρυ του Μίσα (κατά πολλούς η συμπαθέστερη μασκώτ ποτέ Ολυμπιακών αγώνων) αλλά και από το ευρύ μποϋκοτάζ μεγάλου αριθμού δυτικών χωρών σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την επέμβαση των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν.
Ας αφήσουμε όμως την πολιτική και ας ρίξουμε μια ματιά στα κουλουάρ. Στο 2ο βρίσκεται ο Steve Ovett και στο 8ο ο Sebastian Coe, οι κορυφαίοι Άγγλοι δρομείς της εποχής, ταλαντούχοι και φιλόδοξοι και οι δύο. Τόσο πολύ, όμως, που όλοι καταλάβαιναν ότι στον θρόνο του αυτοκράτορα δεν υπήρχε χώρος για δύο. Ένας θα ήταν ο θριαμβευτής και θα κρέμαγε στο στήθος του το χρυσό μετάλλιο και ένας θα ήταν ο ταπεινωμένος, ακόμα και αν έφευγε με το ασημένιο ή το χάλκινο.
Είχαν έτσι καταφέρει οι δυο τους να «ζεστάνουν» την ατμόσφαιρα στα γραφεία στοιχημάτων και να μοιράσουν τη χώρα στα δύο. Ή ήσουν με τον έναν ή ήσουν με τον άλλον. Μέση οδός δεν υπήρχε… Άλλωστε η χώρα δεν ήταν και στα καλύτερά της. Η Θάτσερ είχε αναλάβει τον προηγούμενο χρόνο υποσχόμενη λύσεις αλλά η ανεργία ήταν στο ψηλότερο επίπεδο από τα προπολεμικά χρόνια (τα επόμενα χρόνια θα εκτοξευόταν και άλλο). Στο αθλητικό κομμάτι εκείνο το καλοκαίρι η Εθνική Αγγλίας στο ποδόσφαιρο είχε χαρίσει μια ακόμα απογοήτευση στους πιστούς της. Στο Κύπελλο Εθνών Ευρώπης που έγινε στα γήπεδα της Ιταλίας, απέτυχε για μια φορά ακόμα να φτάσει έστω στους ημιτελικούς. Στο κρίσιμο παιχνίδι έχασε από τη γηπεδούχο Ιταλία με 1-0. Την εστία του σπουδαίου Πήτερ Σίλτον παραβίασε στο 79ο λεπτό ο επίσης σπουδαίος χαφ της Γιούβε, ο Μάρκο Ταρντέλι. Ο Θεός, για μια ακόμα φορά «δεν έσωσε τη βασίλισσα». Ήταν πάντως, για την ιστορία, ένα παιχνίδι που είδαν 60.00 θεατές, μακράν οι περισσότεροι, ακόμα και από τον τελικό, και το διαιτήτευσε ο Ρουμάνος Ραινέα, ο ίδιος που σφύριξε και στον τελικό, ως κατά τεκμήριο καλύτερος διαιτητής της εποχής.
Αλλά ας ξαναγυρίσουμε στη Μόσχα. Στα κουλουάρ λοιπόν οι δύο ίσως σημαντικότεροι δρομείς ημιαντοχής της εποχής. Ο ένας, ο Όβετ, 24 χρονών γιος εμπόρου. Τον θεωρούσαν πάντα πιο κοντά στην εργατική τάξη αλλά βλοσυρό και απόμακρο. Ο άλλος, ο Coe γόνος μεσαίας τάξης και πιο φιλικός προς τη δημοσιότητα. Και οι δύο ωστόσο είχαν αναδειχθεί αθλητικές προσωπικότητες της χρονιάς στη χώρα, ο πρώτος το 1978 και ο δεύτερος το 1979. Ήταν σε μικρή ακόμα ηλικία αλλά είχαν ήδη ζηλευτά κατορθώματα να επιδείξουν. Ο Ovett είχε φύγει με το χρυσό μετάλλιο τόσο στα 800 όσο και στα 1500μ από το Ευρωπαϊκό πρωτάθλημα της Πράγας το 1978. Ιδιαίτερα στα 1500μ., δεν είχε χάσει από κανέναν από το 1977! Από την άλλη μεριά ο Coe έκανε, το 1979, 4 παγκόσμια ρεκόρ στις μεσαίες αποστάσεις, μέσα σε διάστημα 41 μόλις ημερών!
Κατά περίεργο τρόπο μάλιστα τα προηγούμενα χρόνια (αλλά και τα επόμενα) αποφεύγουν ο ένας τον άλλον, ίσως γιατί δεν αντέχουν εύκολα να χάσουν ο ένας από τον άλλον. Έτσι οι φορές που έχουν τρέξει μαζί μετριούνται στα δάκτυλα. Συναντήθηκαν συνολικά μόνο εφτά φορές μέσα σε διάστημα 17 χρόνων! Σε κάθε περίπτωση όμως, είμαστε στη Μόσχα και εδώ οι «λογαριασμοί» θα έπρεπε να λυθούν. Και να λυθούν μπροστά στα μάτια όλου του κόσμου. Η νίκη θα ήταν θρίαμβος και η ήττα θα έφερνε ταπείνωση.
To γεγονός ότι ο Coe σάρωσε τον προηγούμενο χρόνο τα παγκόσμια ρεκόρ τόσο στα 800 όσο και στα 1500μ. του έδινε αναμφίβολά ένα προβάδισμα. Κανείς δεν ξεχνούσε όμως ότι ο Ovett είχε τρία χρόνια να χάσει στα 1500μ. Ένα χρυσό για τον πρώτο στα 800 και ένα για τον δεύτερο στα 1500μ. θα ήταν ένα πιθανό σενάριο.
Η ζωή έχει όμως αποδείξει ότι σβήνει πρώτα και μετά γράφει δικά της σενάρια. Άλλωστε το κυνηγητό μεταλλίων στους Ολυμπιακούς Aγώνες δεν συγκρίνεται με το κυνήγι των σπουδαίων επιδόσεων στις διάφορες αθλητικές συναντήσεις του καλοκαιριού. Στην Ολυμπιάδα και οι οκτώ του τελικού είναι κατά τεκμήριον «υπέροχοι» και ο αγώνας είναι για όλους σπουδαίος. Εκεί έχει μάχη επιβίωσης. Και στον τελικό των 800μ ο Coe θα το μάθαινε καλά αυτό. Θα το μάθαινε με τον «κακό» τρόπο αλλά όπως φάνηκε λίγες μέρες αργότερα θα το μάθαινε γρήγορα…
Στα σπρωξίματα μεταξύ των αθλητών του τελικού και στους συνωστισμούς που είναι αναπόφευκτοι, ιδιαίτερα στις αποστάσεις αυτές που οι διαφορές μετριούνται σε μικρές ποσότητες χρόνου και χωρίς να έχει ο καθένας την ασφάλεια της δικής του λουρίδας μέχρι το τέλος, ο Coe δεν τα κατάφερε. Σπρώχτηκε από την αρχή, έμεινε πίσω, αναγκάστηκε να τρέχει στην εξωτερική με αποτέλεσμα να χάσει πολύτιμο έδαφος. Στο καμπανάκι περνάει τελευταίος. Ο Ovett τα καταφέρνει καλύτερα, στο καμπανάκι περνάει τέταρτος και σταδιακά φτάνει δεύτερος πίσω απόν Σοβιετικό Kirof. Στην τελική ευθεία έχει δυνάμεις, επιταχύνει και τερματίζει πρώτος. Ο σπουδαίος Coe κάνει επική προσπάθεια, περνάει όλους τους άλλους αλλά είναι αργά για το χρυσό. Αυτό θα κοσμήσει το λαιμό του αντιπάλου του και ο ίδιος τερματίζει δεύτερος αφήνοντας τον Kirof στην τρίτη θέση.
Δείτε τη σπουδαία κούρσα των 800μ στην Μόσχα
Σχολιάζοντας την αδυναμία του Coe να «επιβιώσει» στη μάχη του τελικού, ο Observer έγραψε ότι «έμοιαζε με έναν άντρα που είχε μαχαιρωθεί στην πλάτη και στη συνέχεια διαπίστωσε ότι το μαχαίρι ήταν στο χέρι του». Ο ίδιος ο Coe μετά από χρόνια σχολίαζε ότι η ομαδική τακτική των δύο ανατολικογερμανών που συμμετείχαν στον τελικό ήταν εκείνη που τον κράτησε μακριά από το χρυσό. Υπερβολικό. Άλλωστε ο Steve Ovett πως είχε βρει τον δρόμο;
Mε πολλούς τρόπους οι συμπατριώτες τους σατύρισαν τον τρόπο με τον οποίο ο Coe δέχτηκε την ήττα. Όταν ο Ovett προσέφερε στο βάθρο το χέρι του στον δεύτερο Κόε, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Claive James έγραψε ότι η αντίδραση εκείνου ήταν «σα να του προσέφεραν μία κουράδα»…! Εκτός από το ξυνισμένο ύφος, το επόμενο πρωί για να σηκωθεί από το κρεββάτι ο Coe χρειάστηκε, όπως διηγείται ο ίδιος, να μπει στο δωμάτιο ο μεγάλος δεκαθλητής Daley Thomson και να «τραβήξει τις κουρτίνες». «Πως είναι τα πράγματα έξω;» ρώτησε ο Coe. «Κάπως ασημένια τα βλέπω» καλαμπούρισε ο Thompson…
Τις μέρες που ακολουθούν ο Coe συνειδητοποιεί ότι τον περιμένει μια ακόμα ευκαιρία: ο τελικός των 1500μ. Και όπως λέει τα κατοπινά χρόνια ο ίδιος, «κατάλαβα πως αν θέλω να φύγω με κάτι που να αξίζει από τη Μόσχα, πρέπει στον τελικό των 1500μ. να πεθάνω με αίμα στα παπούτσια μου». Και όταν έρχεται η ώρα εκείνου τελικού, Παρασκευή 1 Αυγούστου στις 2.30 ώρα Αγγλίας, είναι έτοιμος να το κάνει. Δεν μένει παθητικός, μπαίνει από την αρχή μπροστά και φροντίζει κάθε στιγμή να έχει μπροστά του ανοιχτό δρόμο. Στο καμπανάκι είναι δεύτερος πίσω από τον Ανατολικογερμανό Jurgen Straub και έχει πίσω του, τρίτο, τον Ovett. 200 μέτρα πριν το τέλος επιταχύνουν μαζί με τον Ovett. Στην τελική ευθεία ο Coe δείχνει πιο δυνατός, πετάγεται μπροστά και κόβει το νήμα. Ύστερα γονατίζει και φιλάει το ταρτάν. Η κάμερα δείχνει ότι δεν έχει μυαλό ούτε για να δεχθεί τα συγχαρητήρια του Straub που κατάφερε να κρατήσει τη δεύτερη θέση από τον Ovett. Και όταν σηκώνεται, η κάμερα απαθανατίζει ακόμα την αμήχανη και αδέξια χειραψία μεταξύ των δύο Βρετανών.
Ο Coe είχε λυτρωθεί. Εκ των υστέρων, χρόνια μετά, σε κάποια συνέντευξη αναρωτήθηκε αν ο αντίπαλός του είχε κατά κάποιον τρόπο, υποσυνείδητα, απενεργοποιηθεί μετά τη νίκη του στα 800μ. Ποιος ξέρει…Το 82 και το 83, στις μεγάλες εκδηλώσεις του στίβου ούτε ο ένας ούτε ο άλλος φάνηκαν πολύ. Το 82 στην Αθήνα ο Coe προσέθεσε μόνο ένα ασημένιο μετάλλιο στη συλλογή του. Όσον αφορά στα 1500 τα χρόνια εκείνα έλαμψε το αστέρι ενός άλλου Βρετανού, χρυσού τόσο το 82 όσο και το 83, του Steve Cram.
Η κούρσα των 1.500μ. στην Μόσχα
Και έρχεται το 84 και η Ολυμπιάδα του Λος Άντζελες. Από κει θα λείψει η Σοβιετική Ένωση και πολλές ακόμα χώρες, κάτι σαν αντίποινα στο μποϋκοτάζ των δυτικών στη Μόσχα. Χωρίς Σοβιετικούς και Ανατολικογερμανούς ο ανταγωνισμός δεν είναι ο ίδιος. Η ιστορία όμως θα γράψει ότι ο Σεμπάστιαν Κόε επανέλαβε την επίδοση του 1980. Ένα αργυρό στα 800μ. πίσω από τον Βραζιλιάνο Κρουζ και, το πιο σπουδαίο, στο ψηλότερο βάθρο και πάλι στα 1500μ. εκεί όπου άφησε δεύτερο τον Steve Cram. Ο Ovett δεν τα κατάφερε. Συμμετείχε στους αγώνες αν και τραυματίας, τερμάτισε 8ος στα 800μ. χρειάστηκε να μείνει στο νοσοκομείο δύο ημέρες, παρ’ όλα αυτά συμμετείχε στα 1500μ. και έφτασε στον τελικό όπου όμως εγκατέλειψε.
Ο Steve Ovett μόλις σταμάτησε τον αθλητισμό ασχολήθηκε και ασχολείται ακόμα με τον σχολιασμό αγώνων για λογαριασμό, κυρίως, τηλεοπτικών δικτύων. Είναι εγκατεστημένος στην Αυστραλία. Αντιτάχθηκε στην επιθυμία της Θάτσερ να μποϋκοτάρει η Αγγλία τους Ολυμπιακούς του 1980. Όταν συναντήθηκε σε μια κοινωνική εκδήλωση, μετά από 17 χρόνια, για πρώτη φορά με τον Coe είπε ότι «ήταν σαν μια συνάντηση παλιών φίλων, ήρεμη και ωραία, καμία σχέση με την ένταση του παλιού καιρού».
Ο Sebastian Coe ασχολήθηκε με την πολιτική (είναι πια λόρδος) και με τα διοικητικά του παγκόσμιου στίβου. Από αθλητής ακόμα είχε εκδηλώσει την υποστήριξή του στο συντηρητικό κόμμα. Ήταν όμως και από τις δυνατές φωνές που αντιτάχθηκαν στο μποϋκοτάζ του 1980 και πέτυχαν να βρίσκονται εκεί οι Βρετανοί αθλητές. Διηγείται πως δέχθηκε πόλεμο από τους ακραίους για αυτήν του την επιλογή. Ωστόσο, σχολιάζει κάπου, «εκείνον τον καιρό η ΒΡ υπέγραφε συμφωνίες με την Ρωσία, τα Μπολσόι ερχόντουσαν στο Λονδίνο, γιατί έπρεπε οι αθλητές να χάσουν αυτό για το οποίο είχαν διαθέσει χρόνια από τη ζωή τους;»
Δείτε ένα μίνι ντοκιμαντέρ του BBC για τους δύο σπουδαίους δρομείς
Κείμενο: Δημήτρης Παπαϊωάννου
