«Θα μπορέσω ποτέ να τρέξω κι εγώ έναν Μαραθώνιο;», με ρωτάει η Αλεξάνδρα -κι απαντώ «ναι, αν το θέλεις», πριν αρχίσει η κασέτα του «δεν μπορώ» της.
«Θα καταφέρω να πάρω μαύρη ζώνη στο τζούντο;», ρωτάει ο Οδυσσέας, εμπνευσμένος από τον δάσκαλό του -κι ο μπαμπάς του απαντά πως «ναι, βεβαίως», αν το προσπαθήσει.
Η απόσταση από την επιθυμία ως την εκπλήρωσή της χτίζεται με προσπάθεια. Ξέρω, η παρατήρηση είναι απλουστευτική, χάριν συνεννόησης -και, ενδεχομένως, έχει θεματικό χαρακτήρα.
Μα αν εξαιρέσουμε τον έρωτα που δεν μπαίνει σε κανόνες (ή, τελοσπάντων, αρνούμαι a priori πως μπαίνει), ισχύει ως γενική τάση σε πολλούς τομείς. Πριν λίγα χρόνια, ο Malcolm Gladwell στο βιβλίο του «Outliers» εισηγήθηκε πως υπάρχει ένας γενικός κανόνας που συνδέει την προσπάθεια με το αποτέλεσμα. Καταγράφοντας επιτυχίες σε πολλούς κλάδους, υποστήριξε πως καθένας μας μπορεί να γίνει ο καλύτερος στον τομέα του -διεθνούς βεληνεκούς, κατά την άποψή του- εάν δαπανήσει 10.000 ώρες εξασκώντας αυτό που επιδιώκει.
Σύμφωνα με την αρχή των 10.000 ωρών, ο αριθμός αυτός, συνδυασμένος με προσπάθεια συνειδητή και προσανατολισμένη στο σκοπό, φέρνει πάντα το επιθυμητό αποτέλεσμα. Έτσι, με 10.000 ώρες γίνεσαι εξαιρετικός συγγραφέας, μέγας μουσικός, διακεκριμένος αθλητής και τοπ επιχειρηματίας.
Τι σημαίνει «συνειδητή προσπάθεια»; Σημαίνει πως εξασκείσαι με τρόπο που καλλιεργεί τις δεξιότητές σου και πηγαίνει τα όριά σου λίγο πιο πέρα, χωρίς να «κλέβεις» και να φείδεσαι κόπου. Μιλώντας με συγκεκριμένα παραδείγματα, ο Gladwell υποστήριξε πως ήταν αυτού του είδους η συστηματική επανάληψη που ανέδειξε τους Beatles στο κορυφαίο συγκρότημα όλων των εποχών μετά τα αναρίθμητα live που έκαναν στο Αμβούργο πριν γίνουν γνωστοί, κι η ίδια που έκανε τον Bill Gates έναν από τους πιο επιτυχημένους του κόσμου, καθώς άρχισε να ανακαλύπτει τους υπολογιστές από τα νεανικά του χρόνια.
Νεώτερες έρευνες, όπως μια πρόσφατη του Πανεπιστημίου Princeton, εν μέρει κατέρριψαν τo απόλυτο αυτής της θεωρίας, υποστηρίζοντας πως οι πιθανότητες επιτυχίας έχουν άμεση σχέση με τους κλάδους με τους οποίους συνδέεται η εκάστοτε προσπάθεια. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά της, στα κάθε λογής παιχνίδια η πρακτική εξάσκηση κάνει διαφορά κατά 26%, στη μουσική κατά 21% και στον αθλητισμό κατά 18%, ενώ σημαντικά μικρότερη είναι η διαφορά που κάνει η εξάσκηση στην εκπαίδευση (4%) και στα ποικίλα επαγγέλματα (1%). Αυτό, με τη σειρά του, εξηγείται από άλλες μελέτες που συνδέουν το αποτέλεσμα με τις ειδικές συνθήκες που κυριαρχούν σ’ έναν κλάδο. Όσο πιο σταθερές είναι οι επικρατούσες συνθήκες, τόσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό επιτυχίας.
Για παράδειγμα, στο σκάκι ή στο τένις, όπου οι κανόνες είναι απαράλλακτοι στα χρόνια, μπορεί κανείς να πετύχει καλύτερα αποτελέσματα με τη συστηματική προσπάθεια και να μελετήσει σκληρά για να γίνει ο καλύτερος. Αντίθετα, σε πιο ασταθή περιβάλλοντα, όπως η επιχειρηματικότητα ή η σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία, οι κανόνες δεν έχουν την ίδια απόλυτη ισχύ, με αποτέλεσμα να μειώνεται το ποσοστό επιτυχίας.
Αν αφήσουμε κατά μέρος τόσο τους απόλυτους αριθμούς, όσο και τα ποσοστά, μπορούμε να επιστρέψουμε σε έναν απλούστερο κανόνα που επηρεάζει το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα, διαμορφώνοντας το σήμερα. Τον εισηγείται ο James Altucher, ο αγαπημένος μου αντισυμβατικός «γκουρού» της νέας επιχειρηματικότητας και όχι μόνο, τον οποίο διαβάζω με πάθος από το δύσκολο καλοκαίρι που προηγήθηκε. Είναι τόσο απλός που δύσκολα θα αμφισβητηθεί και λέει πως για να πετύχεις αυτό που θέλεις, δεν έχεις παρά να προσπαθήσεις να γίνεσαι καλύτερος κατά 1% κάθε εβδομάδα. Μια μικρή φαινομενικά αλλαγή που έχει σημαντικά αποτελέσματα, όχι απαραιτήτως θεαματικά.
Προϋποθέτει να ξέρεις τι θέλεις, να το σπάσεις σε «κομμάτια» και να ξεκινήσεις. Επίσης, να κάνεις τη δουλειά που απαιτείται, να μη χάνεις το στόχο σου και να προχωράς συνειδητά, αναγνωρίζοντας τις μικρές αλλαγές. Να μένεις προσανατολισμένος. Να μελετάς, να ασκείσαι, να γράφεις, να τρέχεις -να κάνεις σταθερά και σε μικρές δόσεις ό,τι προάγει αυτό που επιθυμείς. Και να αφήνεις την εξέλιξη να συμβαίνει, να ξεδιπλώνεται. Βήμα-βήμα, όπως μαθαίνεις καλά στο δρόμο. Δοκιμασμένα, λοιπόν.
Δημοσίευση στο Runner 105, της Αγγελικής Κοσμοπούλου
