Η Μέγιστη Πρόσληψη Οξυγόνου γνωστή στους περισσότερους και ως VO2max είναι η τιμή που καθορίζει την αερόβια ικανότητα κάθε ανθρώπου. Είναι η τιμή που εκφράζει το μέγιστο ρυθμό με τον οποίο οι μύες καταναλώνουν το μεταφερόμενο σε αυτούς οξυγόνο. Είναι πολύ σημαντική, καθώς αποτελεί βασικό δείκτη υγείας. Ενδεικτικά, η American Heart Association τη θεωρεί δείκτη υγείας ζωτικής σημασίας και προτείνει να γίνεται έλεγχός της κάθε χρόνο.
Η ιδανική εκτίμηση
Η πιο σωστή και αξιόπιστη μέθοδος μέτρησής της γίνεται με τη χρήση εργοσπυρόμετρου, ενώ πραγματοποιείται σε πιστοποιημένα εργομετρικά κέντρα υπό την επίβλεψη εξειδικευμένου προσωπικού. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρχουν διάφορα πρωτόκολλα μέτρησης της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου και ο κάθε εργοφυσιολόγος ή προπονησιολόγος επιλέγει ποιο θα χρησιμοποιήσει, όχι αυθαίρετα, αλλά λαμβάνοντας υπόψη του το προφίλ του κάθε ασκούμενου-αθλητή (αγώνισμα, ηλικία, φύλο, επίπεδο φυσικής κατάστασης κ.ά.).
Εκτός από τα πρωτόκολλα μέτρησης της VO2max, υπάρχουν και άλλοι τρόποι εκτίμησής: είτε φτάνοντας το ασκούμενο άτομο μέχρι το σημείο της εξάντλησης (π.χ. Cooper test, Bleep test ή 2000m rowing test κλπ.), είτε μέσα από ασκήσεις υπομέγιστης έντασης. Τα τεστ εκτίμησης της VO2max σε υπομέγιστη άσκηση βασίζονται κυρίως στη σχέση που υπάρχει μεταξύ καρδιακής συχνότητας και ρυθμού τρεξίματος, συνυπολογίζοντας πάντα την ηλικία και το φύλο του ασκούμενου. Τα τελευταία χρόνια τέτοιες μηχανές πρόβλεψης της τιμής της VO2max, οι οποίες βασίζονται στις παραπάνω σχέσεις έχουν «ενσωματωθεί» σε σύγχρονα καρδιοσυχνόμετρα που κυκλοφορούν στην αγορά και διαθέτουν επιπλέον και δυνατότητα μέτρησης της απόστασης και της ταχύτητας.
Ο «έλεγχος» των ρολογιών
Ο Snyder και οι συνεργάτες του στη μελέτη τους “Accuracy of Garmin and Polar Smart Watches to Predict VO2max” (2017) έκαναν σύγκριση μεταξύ της πραγματικής τιμής VO2max με τις εκτιμήσεις που έκαναν οι παλμογράφοι της Garmin (Forerunner 230, 235 strapless) και της Polar (V800). Το δείγμα αποτελούνταν από 18 γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας τα 24 περίπου έτη και τιμές Μέγιστης Πρόσληψης Οξυγόνου κοντά στα 43ml/kg/min και 24 άνδρες με μέσο όρο ηλικίας σχεδόν τα 27 χρόνια και VO2max κοντά στα 50 ml/kg/min. Η εκτίμηση της VO2max μέσω των Garmin Smart Watches βασίστηκε στις τιμές της καρδιακής συχνότητας μέσα από ένα δεκάλεπτο τεστ, όπου οι δοκιμαζόμενοι έτρεξαν σε εξωτερικό χώρο με ελεύθερο ρυθμό, τον οποίο καθόριζαν μόνοι τους, ενώ αντίστοιχα η εκτίμηση μέσω του Polar έγινε με τη μέτρηση της καρδιακής συχνότητας σε κατάσταση ηρεμίας σε οριζόντια θέση.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι για τις γυναίκες το εύρος της διαφοράς σε σχέση με την πραγματική τιμή κυμαινόταν από μία υπερεκτίμηση της τιμής της τάξεως των 2,5 μονάδων έως μια υποεκτίμηση της τάξεως των 1,1 μονάδων. Αντίστοιχα για τους άνδρες και οι τρεις παλμογράφοι έδωσαν χαμηλότερη τιμή από την πραγματική, με εύρος απο -6.0 έως -1,1ml/kg/min.
Η ίδια ερευνητική ομάδα σε δεύτερο σκέλος της ίδιας μελέτης (Courtney, 2017) προσπάθησε να συγκρίνει αν τα δύο μοντέλα G230 (αισθητήρας στη ζώνη του στήθους) & G235 (αισθητήρας καρπού) έχουν διαφορές στη καταγραφή δεδομένων σε σχέση με τη VO2max, τη Μέγιστη (HRmax) και το Μέσο Όρο (HRavg) της καρδιακής συχνότητας, την απόσταση, το ρυθμό αλλά και τις θερμίδες. Βρέθηκε ότι η μέση τιμή της Καρδιακής Συχνότητας για το G230 ήταν στατιστικά σημαντικά υψηλότερη και για τα δύο φύλα (Γυναίκες: 4.3±4.8 bpm, Άνδρες: 8.1±15.2 bpm), καθώς επίσης βρέθηκε και στατιστική διαφορά στην εκτίμηση της VO2max μεταξύ των δύο μοντέλων για την ομάδα των ανδρών μόνο (-2.1±2.0 ml/kg/min για το G230 σε σχέση με το G235). Αξίζει να αναφέρουμε ότι όλα τα υπόλοιπα στοιχεία, όπως Kcal, απόσταση, ρυθμός, δεν είχαν κάποια στατιστικά σημαντική διαφορά στα δύο μοντέλα για κανένα απο τα δύο φύλα. Απ’ ό,τι φαίνεται με βάση τα αποτελέσματα, οι προπονητές θα πρέπει να προσέχουν στον σχεδιασμό των προγραμμάτων τους, όταν παίρνουν δεδομένα από μοντέλα με αισθητήρες καρπού.
Αδυναμία ενός παλμογράφου να προβλέψει τη VO2max βρέθηκε και στα αποτελέσματα της μελέτης του Pearson (Pearson et al., 2017) όπου και εδώ χρησιμοποιήθηκε ένα υπομέγιστο τεστ τρεξίματος 15 λεπτών, με ένταση καθορισμένη ελεύθερα από το δοκιμαζόμενο άτομο. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι παλμογράφοι εκτίμησαν χαμηλότερα τη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου από την πραγματική κατά 3,08ml/kg/min. Να σημειώσουμε ότι δυστυχώς στη συγκεκριμένη μελέτη δεν αναφέρεται ο τύπος του παλμογράφου παρά μόνο αναφέρεται ως «GPS Sports Watch».
Για να δείτε προπονητικά προγράμματα για όλες τις αποστάσεις πατήστε εδώ.
Κι άλλα τεστ
Φυσικά, υπάρχουν και τεστ που κάνουν την εκτίμηση χωρίς να χρειάζεται κάποιο πρωτόκολλο άσκησης, χρησιμοποιώντας τα προσωπικά δεδομένα του χρήστη, όπως η ηλικία, η καρδιακή συχνότητα κατά την ηρεμία και κάποια τυπικά επίπεδα δραστηριότητας που μπορεί να καταγράφει ο παλμογράφος κατά την διάρκεια της ημέρας.
Η Polar (FT 60 Fitness Test™) προσπάθησε να κάνει ένα βήμα παραπέρα σε αυτό το κομμάτι, κάνοντας την εκτίμηση της VO2max με βάση τα δεδομένα του χρήστη και μετρώντας τις διακυμάνσεις μεταξύ των διαδοχικών καρδιακών χτύπων για συγκεκριμένη χρονική περίοδο (μόλις μερικά λεπτά) και μάλιστα με το ασκούμενο άτομο να χαλαρώνει ξαπλωμένος στο κρεβάτι του (V800, M400 κτλ.).
O Johnson (Johnson et al., 2017) δοκίμασε κάτι πολύ απλό για τα δεδομένα της επιστημονικής κοινότητας, αλλά τόσο ουσιαστικό για προπονητές και αθλητές. Μέτρησε την VO2max 31 ατόμων (Άντρες: 13, Γυναίκες:18, Ηλικία: 27.61±5.46yrs, Βάρος: 71.50±15.00kg, Ύψος: 1.69±14.00cm, BMI:24.09±3.84, Fat%: 20.58±10.00) με ένα κλασικό αξιόπιστο τεστ σε εργαστήριο και με το συγκεκριμένο τεστ της Polar. Βρέθηκε ότι το FT 60 Fitness Test™ υπερεκτιμούσε την ικανότητα του δείγματος κατά 9.75% (πραγματική τιμή= 44.92±8.12ml/kg/min: τιμή εκτίμησης= 49.77±10.74ml/kg/min).
Συνοψίζοντας
Καμία εκτίμηση δεν είναι εξίσου αξιόπιστη, με τη η μέτρηση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου που γίνεται σε εργαστήριο. Τα ρολόγια με τον αισθητήρα στη ζώνη για το στήθος έχουν καλύτερη εκτίμηση σε σχέση με τα ρολόγια που έχουν τον αισθητήρα στον καρπό, ενώ αυτά με τη σειρά τους έχουν καλύτερη εκτίμηση απο τα τεστ πρόβλεψης (μη εργαστηριακά).
Από πρακτική πλευρά, για τους απλούς ασκούμενους και τους ερασιτέχνες δρομείς το να υπάρχει μία απόκλιση της τάξης του 2-5%, όπως φαίνεται από τις μελέτες, δεν είναι και κάτι τόσο τρομερό, ενώ ο δρομέας παίρνει μία γενική εικόνα για το επίπεδο της φυσικής του κατάστασης.
Αν, όμως, το δούμε απο την πλευρά του πρωταθλητή για τον οποίο ακόμα και το εκατοστό του δευτερολέπτου μπορεί να κάνει τη διαφορά, τότε τα πράγματα αλλάζουν και ο προπονητής δε θα πρέπει να λαμβάνει και τόσο σοβαρά υπόψη του τα δεδομένα τέτοιων εξοπλισμών για τον σχεδιασμό των προγραμμάτων των αθλητών του.
Σχετική βιβλιογραφία:
1. Johnson, K. & Beadle, J. (2017). Does the Polar FT60 Fitness Test™ Accurately Predict Maximal Oxygen Consumption in Healthy Subjects?: 2629 Board #149.
2. Pearson, A., Schoff, D., Hall, M., Workman,A.,Herman, C., Schulz, J & Moore, R. (2017). Predictability of VO2max using a GPS watch: 2233 Board #246.
3. Snyder, N., Willoughby, C. & Smith, B. (2017). Accuracy of Garmin and Polar Smart Watches to predict VO2max: 2667 Board #187.
4. Willoughby, C., Snyder, N. & Smith, B. (2017). Comparison of VO2max values obtained from the Garmin Forerunner 230 and 235: 2668 Board #188.
του Γιάννη Κωστικιάδη, BSC, MSc, Προπονησιολόγου, Προπονητή Φυσικής Κατάστασης Π.Ο.ΜΜΑ
Δημοσίευση στο RUNNER 101
