Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι, και ιδιαίτερα όσοι προσέχουν τη διατροφή τους με σκοπό να χάσουν ή να διατηρήσουν το ιδανικό γι’ αυτούς βάρος, δίνουν ιδιαίτερη σημασία στον Δείκτη Μάζας Σώματος ο οποίος αποτελεί για πολλούς αυτοσκοπό. Στο άρθρο που ακολουθεί η Ειρήνη Μπαμπαρούτση μας εξηγεί τον πραγματικό ρόλο του ως εργαλείο αξιολόγησης του βάρους και της υγείας και μας προτείνει πώς ακριβώς θα πρέπει να ελέγχουμε αν έχουμε το σωστό βάρος.
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) εισήχθη στις αρχές του 19ου αιώνα από έναν Βέλγο μαθηματικό που ονομαζόταν Lambert Adolphe Jacques Quetelet ο οποίος δημιούργησε έναν τύπο (Βάρος / ύψος2 = ΔΜΣ) για να δώσει έναν γρήγορο και εύκολο τρόπο για τη μέτρηση του βαθμού παχυσαρκίας του πληθυσμού, ώστε να βοηθήσει την κυβέρνηση στην κατανομή πόρων.
Ο ΔΜΣ είναι ένα πολύ καλό και εύχρηστο εργαλείο ελέγχου του βάρους αλλά, ενώ είναι μια απλή, ανέξοδη μέθοδος για την προβολή των κατηγοριών βάρους, δεν αποτελεί διαγνωστικό εργαλείο. Οι επαγγελματίες υγείας χρειάζεται να κάνουν περαιτέρω αξιολόγηση για να εκτιμηθούν πλήρως οι πιθανοί κίνδυνοι για την υγεία.
Αυτή η αξιολόγηση θα πρέπει να περιλαμβάνει μετρήσεις του ποσοστού λίπους, του ιστορικού διατροφής και δραστηριότητας αλλά και του οικογενειακού ιστορικού.
Πέρα απ’ αυτό, ο ΔΜΣ δε λαμβάνει υπόψη του ηλικία, φύλο ή μυική και οστική μάζα ούτε κάνει διάκριση μεταξύ μυικής μάζας σώματος και λιπώδους μάζας. Ως εκ τούτου, μερικοί άνθρωποι, όπως για παράδειγμα οι μυώδεις αθλητές, μπορεί να έχουν υψηλό ΔΜΣ ακόμα και εάν δεν έχουν υψηλό ποσοστό σωματικού λίπους. Επιπλέον σε άλλες περιπτώσεις, όπως στην περίπτωση των ηλικιωμένων, ο ΔΜΣ μπορεί να φαίνεται φυσιολογικός, αν και ο μυικός ιστός έχει ελαττωθεί λόγω γήρανσης. Ως παράδειγμα αναφέρουμε τον μπασκετμπολίστα Μάικλ Τζόρνταν ο οποίος όταν ήταν στην ακμή του, ο ΔΜΣ του ήταν 27-29, κατατάσσοντάς τον στους υπέρβαρους, αν και το μέγεθος της μέσης του ήταν λιγότερο από 76 εκ.
Ένας άλλος λόγος που διαμορφώνει την αξία του ΔΜΣ είναι ότι η υγεία δεν επηρεάζεται μόνο από την περίσσια σωματικού λίπους, αλλά και από το πού βρίσκεται αυτό. Μερικοί άνθρωποι παίρνουν βάρος στην κοιλιακή περιοχή (το λεγόμενο σχήμα σώματος «μήλο»). Ενώ άλλοι έχουν σώμα σχήματος «αχλαδιού» με περισσότερο λίπος να είναι συγκεντρωμένο γύρω από τους γοφούς και τους γλουτούς. Οι άνθρωποι που έχουν σώμα σχήματος μήλου βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για προβλήματα υγείας που συνδέονται με το υπερβολικό βάρος. Σύμφωνα με έρευνες το λίπος γύρω από την μέση σχετίζεται πιο στενά με ασθένειες που προκαλούνται από παχυσαρκία σε σχέση από εκείνο στους γοφούς και αυτός είναι ο λόγος που μερικοί ειδικοί πιστεύουν ότι η περίμετρος μέσης μπορεί να είναι καλύτερο μέτρο για την υγεία από τον ΔΜΣ. Ένα πράγμα για το οποίο συμφωνούν οι ειδικοί είναι ότι παρόλο που το βάρος είναι ο μοναδικός παράγοντας κινδύνου για ασθένεια, όταν όμως πρόκειται για αξιολόγησή του και μελέτη των επιπτώσεών του στην υγεία το ποσοστό λίπους, η περίμετρος της μέσης, ο ΔΜΣ και οι αθλητικές συνήθειες μετρούν το ίδιο σημαντικά.
Επιβεβαιώνοντας τα παραπάνω η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, συνιστά οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης να αξιολογούν τον ΔΜΣ, την περίμετρο μέσης καθώς και άλλους παράγο-
ντες κινδύνου για παχυσαρκία καθώς ο συνδυασμός όλων των πληροφοριών παρέχει καλύτερη εκτίμηση.
της Ειρήνης Μπαμπαρούτση, Κλινική Διαιτολόγου – Αθλητικής Διατροφολόγου
