Ήταν λίγο πριν τις 11.30 του πρωί της 24η Οκτωβρίου του 1993. Ο κόσμος στο Παναθηναϊκό Στάδιο λιγοστός, όμως, το ενδιαφέρον για τον πρώτο νικητή του 13ου Μαραθωνίου Αθήνας μεγάλο.
Ο Νίκος Πολιάς μπήκε στο Παναθηναϊκό Στάδιο κι έκανε την πρώτη του γνωριμία με όσους δεν τον ήξεραν. Έκανε την εμφάνιση που έμελλε τα επόμενα χρόνια να γίνει οδηγός μιας σπουδαίας καριέρας. Ολυμπιακοί Αγώνες, Παγκόσμια και Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα και επιδόσεις που μέχρι σήμερα ξεχωρίζουν είναι στο παλμαρέ ενός εκ των κορυφαίων Ελλήνων στη διαδρομή.
Με την άγνοια του πρωτάρη, την επιμονή του εργατικού και την τρέλα του φιλόδοξου κατάφερε να κάνει τον αγώνα του και παράλληλα να βάλει τις βάσεις μιας σπουδαίας καριέρας. Από εκείνο το πρωινό του 1993 μέχρι και σήμερα ακολούθησαν 32 μαραθώνιοι υψηλού επιπέδου και πέντε ως απλού δρομέα. Ο τελευταίος πέρυσι στο Παρίσι, στην πόλη που έχει μια από τις δυνατότερες αναμνήσεις της αθλητικής του καριέρας και από πέρυσι μια εμπειρία αλλιώτικη από τις άλλες.
Ο Νίκος Πολιάς μαζί με τον Βασίλη Ζαμπέλη στον αγώνα του 1998 όπου ο Πολιάς πέτυχε ρεκόρ διαδρομής από Έλληνα αθλητή
«Αναπολώ τις στιγμές που έτρεχα. Συμπληρώνονται 30 χρόνια από τον πρώτο μου μαραθώνιο, στον κλασικό μαραθώνιο της Αθήνας. Φαντάζει σαν τώρα δεν φαίνεται τόσο μακρινό. Το γεγονός ότι συμμετέχω από διάφορες θέσεις στο δρομικό κίνημα, κάπως απαλύνει τη νοσταλγία», είπε ο Νίκος Πολιάς και συμπλήρωσε για την πρώτη του συμμετοχή: «Ήταν ανέμελη. Δεν υπήρχε η αίσθηση του τι είναι ο μαραθώνιος. Δεν υπήρχε μεγάλο διάστημα προετοιμασίας. Ο προπονητής μας Βαγγέλης Βαγιανός μετά τις διακοπές μας πρότεινε να μπούμε στον μαραθώνιο. Εγώ ήμουν ο μόνος που είπα πάμε να το δοκιμάσουμε. Κάναμε μια προετοιμασία έξι εβδομάδων και η μόνη μου επαφή με την διαδρομή ήταν ένα τεστ 11 ημέρες πριν τον αγώνα. Πήγαμε με τον προπονητή μου και την μητέρα μου, που τότε δεν είχε έρθει σε καμία άλλη αθλητική μου δραστηριότητα και ήρθε εκείνη την ημέρα. Είχαμε πει να κάνουμε 30 χιλιόμετρα. Ξεκίνησα σε αρκετά γρήγορο ρυθμό έτρεχα άνετα και φτάνοντας στο Σταυρό του είπα να συνεχίσουμε. Ο προπονητής μου δεν ήθελε μην κουραστώ επειδή ο αγώνας ήταν κοντά. Του είπα θέλω να το κάνω και τελικά έφτασα μέχρι το 36ο στο Νομισματοκοπείο. Και ένιωσα πως το έχω. Ένιωσα μια αυτοπεποίθηση που την χρειαζόμουν». Ο Νίκος Πολιάς ήταν νικητής σε εκείνον τον αγώνα με 2 ώρες 28.12.
Από τότε έτρεξε άλλες επτά φορές στον Μαραθώνιο της Αθήνας, ενώ συμμετείχε στην αυθεντική διαδρομή τόσο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 όσο και στο Παγκόσμιο του 1997.
«Σίγουρα η πιο δυνατή στιγμή μου στον αγώνα ήταν όταν έκανα το ρεκόρ την πρώτη φορά το 1998. Ήταν ίσως η καλύτερη στιγμή της καριέρας μου, γιατί συνέχισα μια παράδοση από τον προπονητή μου, που κι εκείνος είχε από τον προπονητή του. Επίσης μετά από 14 χρόνια βελτίωσα το ρεκόρ που είχε ο Τσιμιγκάτος από το 1983. Ήταν μια στιγμή που σε ολοκληρώνει σαν αθλητή. Νιώθεις πως ακόμη κι αν σταματήσεις την επόμενη χρονιά ή ημέρα θα είσαι πλήρης.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας είχαν αντικρουόμενα συναισθήματα. Έφτασα οριακά στον αγώνα, λόγω ενός σοβαρού τραυματισμού, που στην ουσία ήταν και αυτός που με οδήγησε να σταματήσω μετά τους Ολυμπιακούς. Από το 17ο χιλιόμετρο υπέφερα λόγω των ενοχλήσεων στο στομάχι. Το πάλεψα, ήταν η ευκαιρία της ζωής μου μέσα στη χώρα μας.
Πάντα στους Ολυμπιακούς το επίπεδο είναι υψηλό. Οι συμμετοχές ακόμη περισσότερες από ότι τώρα. Αν δεν είχα το πρόβλημα με το στομάχι θα μπορούσα να έχω κάνει 1 με 2 λεπτά παρακάτω. Από το 17ο χιλιόμετρο δεν ήπια νερό και ήταν Αύγουστος και με εξάντλησε αυτό το πράγμα. Θα μπορούσα να είμαι μέχρι και 12άδα», είπε ο αθλητής που κατέλαβε την 24η θέση με 2.17.53, που ήταν η κορυφαία επίδοση από Έλληνα στην διαδρομή.
Ο Μαραθώνιος είναι ένα κοινωνικό εργαλείο
Ο Πολιάς δεν έπαψε ποτέ να είναι κομμάτι του μαραθωνίου, από διάφορα μετερίζια συμμετέχει και συμβάλει στην ανάπτυξη του αγωνίσματος. Προσωπικά βιώματα και εμπειρίες έχει πολλές, όμως πολλές είναι και οι αναμνήσεις του ως παρατηρητής.
«Είναι τόσες πολλές οι εικόνες. Είναι συγκινητική η προσπάθεια αυτών που κάνουν επτά και οχτώ ώρες και αυτές είναι ωραίες στιγμές, γιατί αυτοί οι άνθρωποι το κάνουν για να τιμήσουν τον μαραθώνιο, να αποδείξουν κάτι στον εαυτό τους και πραγματικά έχουμε δει πολύ όμορφες στιγμές. Είναι μια σκηνή που εξελίσσονται όμορφες ιστορίες που ο καθένας έχει να πει τη δική του. Ο μαραθώνιος είναι ένα κοινωνικό εργαλείο, για τον καθένα λειτουργεί διαφορετικά κι είναι ένας τρόπος κανείς να βελτιώνεται. Ωστόσο πάντα υπάρχει ο κίνδυνος κάποιος να υπερεκτιμήσει αυτό σαν επίτευγμα. Το κάνουν εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο και πρέπει να είσαι και λίγο ταπεινός».
33 Μαραθώνιοι…33 τερματισμοί
Σημείο αναφοράς στην καριέρα του 52χρονου σήμερα, Νίκου Πολιά, είναι το γεγονός ότι δεν εγκατέλειψε ποτέ σε κανέναν αγώνα της καριέρας του, ανεξάρτητα από τις συνθήκες που βίωσε και τις δυσκολίες που συνάντησε.
«Δεν έδινα ποτέ στον εαυτό μου την επιλογή του να σταματήσω. Αυτό έχει ένα κόστος βέβαια. Πίστευα πως δεν έπρεπε να τα παρατάω. Δεν είναι πάντα καλό, ωστόσο σε βοηθάει να έχεις μια διάρκεια και μια συνέχεια. Έχω δει παραδείγματα αθλητών που αφού τα παράτησαν μία φορά τους ήταν εύκολο να το κάνουν ξανά και ξανά κι έτσι δημιουργείς ένα κακό προηγούμενο, οπότε δε σταμάτησα ποτέ. Πέρυσι αποφάσισα να πάω παρέα με την ομάδα που προπονώ και να τρέξω στον μαραθώνιο του Παρισιού, έκανα μια υποτυπώδης προετοιμασία. Ήταν όμορφο να τρέχουμε παρέα σε μια όμορφη πόλη δίχως άγχος. Τερμάτισα και μάλιστα το ευχαριστήθηκα πολύ, παρόλο που στα τελευταία 5 χιλιόμετρα περπάτησα. Έχω να λέω πως στο Παρίσι έκανα τον πιο γρήγορο και πιο αργό μου χρόνο».
Ο Πολιάς το 2003, ένα χρόνο πριν τους Ολυμπιακούς της Αθήνας κάθισε στη γραμμή εκκίνησης στο μαραθώνιο του Παρισιού στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα και πέτυχε 2.13.53, που είναι το ατομικό του ρεκόρ και η τέταρτη καλύτερη επίδοση όλων των εποχών στη χώρα μας. «Ήταν πολύμηνη η προετοιμασία που είχε προηγηθεί. Ο στόχος ήταν να κάνω το καλύτερο ενόψει των Ολυμπιακών και βγήκε το ρεκόρ, παρότι ούτε η διαδρομή ούτε οι συνθήκες ήταν για να κάνω ρεκόρ».
Οι αποστάσεις τότε και τώρα
«Εκείνη την εποχή είχαμε δύο σημεία αναφοράς και Καραϊσκάκη και Παναθηναϊκό στάδιο, εκεί όπου πολλοί δρομείς κάναμε τα μεγάλα μας τρεξίματα. Είχε διαφορετικό κλίμα τότε. Μεγάλα γκρουπ με αρκετούς δρομείς. Υπήρχε ένας καλός συναγωνισμός και αυτό μας τραβούσε να προσπαθήσουμε να πάμε καλύτερα. Δεν υπήρχαν social και αυτή η εξωστρέφεια. Κοιτούσαμε τη δουλειά μας, την προπόνηση. Και νομίζω πως αυτός είναι και ένας λόγος που τώρα δεν έχουμε σε αυτό το βάθος αθλητές να κάνουν αντίστοιχες επιδόσεις. Έχει να κάνει κυρίως με την προπόνηση και τον τρόπο ζωής. Επίσης έχει μεγάλη σημασία πόσο αφοσιωμένος είσαι σε αυτό που κάνεις και πόσο διατεθειμένος να κουραστείς περισσότερο. Είναι πολλά πράματα που μπορούν να σε οδηγήσουν στην επιτυχία. Εγώ δεν ήμουν ταλέντο. Ήμουν ο τελευταίος τροχός. Δούλευα πάρα πολύ σκληρά. Ο κάτοχος του παγκοσμίου ρεκόρ λέει πως κάνει 300 χιλιόμετρα την εβδομάδα, αλλά όταν έκανα εγώ 300 και το έλεγα έλεγαν οκ κάνει 300. Όμως τώρα δεν κάνει κανείς 300χιλ., αυτός που το έκανε πέτυχε παγκόσμιο ρεκόρ. Πιστεύω πως σήμερα ο Ανδριόπουλος, εγώ, ο χαραμής, ο Ζαμπέλης, ο Ζάχος όλα αυτά τα παιδιά, που τότε τρέχαμε θα κάναμε σίγουρα κοντά στο 2.10 με το νέο παπούτσι. Το έχω φορέσει και δεν έχει καμία σχέση».
Τι είναι όμως αυτό που μπορεί να βελτιώσει την απόδοση των Ελλήνων αθλητών και αθλητριών των μεγάλων αποστάσεων;
«Να κάνουν περισσότερη προπόνηση. Υπάρχει γνώση και τεχνολογία περισσότερα από αυτά που κάναμε εμείς τότε. Θα πρέπει να υπάρχει αγάπη γι΄ αυτό που κάνεις. Αν δεν έχει αγάπη ότι οικονομικό κίνητρο κι αν σου δώσουν δε θα αποδώσει. Αρά θα πρέπει και οι προπονητές από μικρές ηλικίες, όχι να πιέσουν τα παιδιά για επιδόσεις, θα πρέπει αν δείξουν στα παιδιά πόσο σημαντικό είναι να αγαπήσουν τον αθλητισμό, όπως το έκανε και σε εμάς ο Βαγγέλης. Οπότε αυτή η αγάπη έχει να κάνει με την προσπάθεια να γίνεσαι καλύτερος. Χωρίς να αφήσει και τις άλλες πτυχές της ζωής του παραμελημένες, γιατί κι αυτό δεν είναι σωστό. Πρέπει να βελτιώνουμε το χαρακτήρα μας σε όλα τα επίπεδα. Για εμένα ένας πολύ καλός αθλητής που είναι άξεστος και δεν έχει καμία παιδεία δεν έχει καμία αξία. Δε σημαίνει απολύτως τίποτα αν τρέξεις σε 2.01 αν είναι ένας πολύ κακός χαρακτήρας. Άρα να δώσουμε βάρος σε αυτό το κομμάτι, γιατί αυτό χρειάζεται και η κοινωνία δε χρειάζεται ανθρώπους να τρέχουν 2.05. Είναι άχρηστο από μόνο του. O συναγωνισμός πάντα βοηθάει στην εξέλιξη εκείνη την εποχή με Ζαμπέλη, Χαραμή, Ζάχο τρέχαμε σε αυτές τις επιδόσεις. Προφανώς είχαμε συναγωνισμό, αλλά με την καλή έννοια. Δεν είχαμε να χωρίσουμε τίποτα».
Οι συμβουλές του Πολιά για την Αυθεντική Διαδρομή
Έχει σταθεί στην γραμμή εκκίνησης για να τρέξει, έχει μελετήσει τον αγώνα με την επαγγελματική ιδιότητα, αλλά και ως προπονητής, γνωρίζει όσο λίγοι σπιθαμή προς σπιθαμή τους…κινδύνους, τα μυστικά και τις εκπλήξεις που κρύβουν τα 42.195 μ. από τον Μαραθώνα μέχρι το εμβληματικό Παναθηναϊκό Στάδιο.
«Η αυθεντική διαδρομή ναι μεν είναι δύσκολη, αλλά και διαχειρίσιμη αν το κάνεις σωστά. Ο κάθε δρομέας πρέπει να τη χωρίσει σε κομμάτια και να σχεδιάσει τη στρατηγική με βάση την μορφολογία της διαδρομής και την προπόνηση που έχει κάνει. Στην αρχή στα 10χλμ. πρώτα πρέπει να πάει συντηρητικά, παρότι είναι εύκολη. Πρέπει να βαρεθείς στα πρώτα χιλιόμετρα, έτσι ώστε στις πρώτες ανηφόρες στη Νέα Μάκρη να είσαι καλά και σταδιακά να προσαρμόζεις τον ρυθμό σου και να μην πιέζεσαι ιδιαίτερα. Υπάρχουν τρία κομβικά σημεία στην διαδρομή: το 1ο η μεγάλη αλλαγή κλίσης λίγο πριν την Ραφήνα, η έντονη ανηφόρα μετά το 15ο και η πολύ έντονη κατηφόρα μετά το 16ο μέχρι το 17ο. Πολλοί δρομείς στην κατηφόρα προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο με αποτέλεσμα να καταπονούν τετρακέφαλους και πόδια και στη συνέχεια στην ανηφόρα να έχουν πρόβλημα. Άρα στην κατηφόρα θέλει εγκράτεια. Στη συνέχεια στο 27ο χιλιόμετρο που είναι το πιο δύσκολο κομμάτι γιατί έχει ήδη αρχίσει να κουράζεσαι. Ένα σημείο με πολύ έντονη και παρατεταμένη ανηφόρα εκεί θα πρέπει να πάει κανείς τόσο όσο να μην εξαντληθεί, ακόμη κι αν χρειαστεί να κόψει αρκετά ρυθμό. Πρέπει κανείς να χρησιμοποιεί τα μικρά επίπεδα κομμάτια της διαδρομής για να ξεκουράζεται και τέλος περνώντας το Σταυρό στο 31ο όταν ξεκινάει η κατηφόρα να μη βιαστεί να πάει γρήγορα, να δώσει χρόνο στα πόδια να συνηθίσουν οι μυς στην καινούρια φόρτιση. Αυτό ισχύει και για τους αθλητές που πρωταγωνιστούν. Βέβαια εκεί μπαίνει και η παράμετρος που έχει να κάνει με τη στρατηγική σε σχέση με τους άλλους».
Τι χρόνο θα μπορούσε να κάνει ο νέος κάτοχος του παγκοσμίου ρεκόρ αν έτρεχε στην Αθήνα;
«Θα έκανε 2.04 με 2.05 μπορεί και καλύτερη επίδοση γιατί είναι πολύ δυνατός και δυναμικός και έξυπνος. Έχει καταλάβει πως πρέπει να τρέχει στον μαραθώνιο,. Τρέχει καλύτερα από τον Κιπτσόνγκε, παρόλο που είναι θρύλος. Το έχει καταλάβει και αυτό είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα».
Τα καμπ της Ομοσπονδίας και η ανάγκη για συνεργασία
Στις αποστάσεις παίζει μεγάλο ρόλο η έννοια του γκρουπ και η κοινή προπόνηση με άλλους αθλητές και αθλήτριες. Η Ομοσπονδία ποντάρει ήδη πολλά στα προπονητικά καμπ, τα οποία στις μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις οργανώνονται με συνέπεια.
«Το καλοκαίρι ήμουν στο καμπ που διοργάνωσε η Ομοσπονδία στο Καρπενήσι για τους μαραθωνοδρόμους. Τα καμπ είναι ένα καλό βήμα. Μόνο και μόνο που είσαι στον ίδιο χώρο και κάνεις παρέα. Να σπάσουν στεγανά να γίνουν κάποιες συνεργασίες και να μπορούν να βοηθηθούν τα παιδιά γιατί όλοι έχουν να κερδίσουν από αυτό. Αν καταλήξουμε σε μια κοινή προπονητική γραμμή και ταιριάξει στους αθλητές, τότε σίγουρα το αποτέλεσμα θα είναι καλύτερο. Βοηθάει να είσαι σε γκρουπ. Δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά μπορεί να γίνει προσπάθεια. Και τα καμπ που γίνονται για τα μικρότερα παιδιά τους βάζουν σε αυτή την λογική και είναι στη σωστή κατεύθυνση. Αρκεί να μην πιέζονται πολύ τα παιδιά και να μπαίνουν σωστά οι βάσεις. Να βρεθεί μια άλλη φόρμουλα συνεργασίες, ώστε κερδισμένα να είναι κυρίως τα παιδιά μέσα από τα οποία θα βγούμε κερδισμένοι όλοι.
Πάντα πιστεύω και ελπίζω πως θα δούμε νέα παιδιά. Για τα παιδιά που ξέρουμε, ότι πρωταγωνιστούν Καραΐσκο, Πιτσώλη, Σταμούλη έχουν κάνουν καλή προετοιμασία, είδαμε και Σταμούλη στα Γιάννενα πως έτρεξε καλά και τα άλλα δύο παιδιά έχουν γυμναστεί πολύ καλά. Εύχομαι σε όλους να βγει η προετοιμασία που έχουν κάνει. Το ίδιο συμβαίνει και στις γυναίκες με τις Πριβιλέτζιο, Ασημακοπούλου, Κωνσταντινοπούλου και τη Νούλα που πιστεύω πως έχει πολύ μέλλον, αλλά και την Φωτεινή Παγκότο που έχει κάνει μια καλή επίδοση».
Ο Νίκος Πολιάς έχει μια πλούσια καριέρα με πολλές επιτυχίες γεμάτη χαρές και λύπες. Κοιτώντας πίσω τι είναι αυτό που θα άλλαζε;
«Θα άλλαζα βασικές λεπτομέρειες στην προπόνηση που έκανα. Θα με ξεκούραζα περισσότερο. Τώρα ξέρω πως έκανα λάθη υπερβολής, που ενδεχομένως να μου στερούσαν μια καλύτερη επίδοση. Ό,τι και να γινόταν έτρεχα 2.18 όπως στη Σεβίλλη με τους 42 βαθμούς, όμως ήθελε ένα κλικ πίσω κάποιες στιγμές και σίγουρα θα ήταν καλύτερα, άργησα αρκετά να μπω σε πράγματα όπως η προετοιμασία στο υψόμετρο. Και περισσότερο βάρος σε λεπτομέρειες που τότε δεν έδινα τόση σημασία. Προγραμματισμός στους αγώνες. Δηλαδή δεν έτρεξα ποτέ στο Βερολίνο, όπου η διαδρομή είναι γρήγορη. Για εμάς υπήρχε πάντα και η πρόκληση της συμμετοχής στην Αθήνα. Την μία φορά που άφησα αυτόν τον αγώνα και πήγα στη Βενετία έκανε 2.16 από 2.18 που είχα ρεκόρ. Άρα ίσως να είχα ένα καλύτερο ρεκόρ».
Το βίντεο
από segas.gr μετά από συνέντευξη που παραχωρήθηκε στις Ιωάννα Πουρλιοτοπούλου και Μαρία Λιάσκα.
