Οι καλύτεροι/ες Έλληνες/ίδες Μαραθωνοδρόμοι και οι πιο γρήγοροι στον ΑΜΑ

O Στέφανος Αντωνάκης επανεμφανίζεται με ένα νέο άρθρο για τους 147 πιο γρήγορους Έλληνες και Ελληνίδες στον Μαραθώνιο, αλλά και τις 54 καλύτερες επιδόσεις στον Αυθεντικό Μαραθώνιο. Διαβάστε αναλυτικά:

Οι 147 καλύτερες επιδόσεις Ελλήνων Μαραθωνοδρόμων όλων των εποχών (έως 2:33’49’’), και οι 54 κορυφαίες επιδόσεις στον ΑΜΑ.

Μέσα του Σεπτεμβρίου πλέον, και νομίζω ότι οι περισσότεροι λάτρεις των αγώνων δρόμου στη χώρα μας μετράνε ανάποδα για τον προσεχή ΑΜΑ. Είτε ως θεατές, είτε ως συμμετέχοντες, οι επόμενες εβδομάδες «δείχνουν» την κλασσική, την αυθεντική διαδρομή – και καθώς για τον γράφοντα η διαδρομή από το Μαραθώνα έως το Καλλιμάρμαρο έχει πάντα μεγάλη συναισθηματική βαρύτητα, θα ήθελα και πάλι να μοιραστώ μαζί με τους αναγνώστες κάποια πράγματα από την ιστορία του Μαραθωνίου στη χώρα μας. Για να θυμούνται οι παλιοί λοιπόν, και να μαθαίνουν οι νεότεροι – κλισέ μεν, αλλά πραγματικότητα – ο γράφοντας φτιάχνει δυο λίστες, όπου παρουσιάζονται οι καλύτερες επιδόσεις Ελλήνων αθλητών στη Μαραθώνια απόσταση (γενικώς), αλλά και στην Αυθεντική διαδρομή ειδικότερα.

Θα ήθελα κατ αρχάς να επισημάνω ότι οι πίνακες του γράφοντα ενδεχομένως να μην είναι πλήρεις, και πάντα με απασχολεί το ενδεχόμενο να έχω ξεχάσει κάποιον. Ας με πιστέψει ο αναγνώστης, δεν υπάρχει κανένας δόλος σε αυτό. Το δρομικό κίνημα στη χώρα μας έχει γιγαντωθεί τα τελευταία χρόνια, το επίπεδο των συμμετέχοντων στους αγώνες έχει ανέβει εντυπωσιακά, και στην ηλικία μου δεν έχω επαφή με σύγχρονες τεχνολογίες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να παρακολουθώ πιο λεπτομερώς τα τεκταινόμενα – πόσο μάλλον όταν πολλοί αθλητές μας επιτυγχάνουν εξαιρετικές επιδόσεις σε αγώνες εκτός συνόρων, και άρα είναι δύσκολο να το πληροφορηθώ. Συνεπώς: φοβάμαι πάντα ότι έχω παραλείψει κάποιον αθλητή που έχει μια μεγάλη επίδοση. Κι ωστόσο – οι πίνακες του γράφοντα ούτε υποκαθιστούν τα αντίστοιχα (επίσημα) αρχεία του ΣΕΓΑΣ, ούτε διεκδικούν το «αλάθητο» ενός κανόνα. Πάντα αποτελούν έναν φόρο τιμής σε κάποιους σπουδαίους αθλητές, και λειτουργούν τόσο ως αρχείο (με τις όποιες ενδεχόμενες ελλείψεις) για τους φιλοπερίεργους αναγνώστες, όσο και ως πηγή έμπνευσης για δρομείς κάθε επιπέδου.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω και από εδώ τον μεγάλο Νίκο Πολλιά, τόσο για τη φιλία του, όσο και γιατί πολλές από τις επιδόσεις που παρατίθενται παρακάτω προέρχονται από το πολύ πλούσιο προσωπικό του αρχείο. Τόσο εκείνος όσο και οι συνεργάτες του, με πολύ κόπο κι υπομονή, έχουν συλλέξει όλα αυτά τα χρόνια έναν απίστευτο όγκο πληροφοριών σχετικών με τους αγώνες αντοχής στη χώρα μας, κι είναι τιμή και χαρά μου όποτε μπορώ να ανατρέχω σε αυτό το υλικό. Να υπενθυμίσω δε εδώ στους αναγνώστες ότι όταν ο Νίκος πέτυχε το μεγάλο του ατομικό ρεκόρ (Ολυμπιακοί Αγώνες 2004, 2:17’56’’) ήταν πραγματικά άτυχος, καθώς αγωνίστηκε υπό τις πλέον αντίξοες συνθήκες που μπορεί να αντιμετωπίσει ένας δρομέας. Πέρα από την αυθεντική διαδρομή είχε να αντιμετωπίσει και τον Αθηναϊκό Αύγουστο, με τον αγώνα να ξεκινάει στις 18,00, θερμοκρασία περιβάλλοντος 35C και την άσφαλτο να βράζει κυριολεκτικά. Κι ενώ με το «αν» δεν γράφεται ιστορία, δεν μπορώ να μην πω ότι με ευνοϊκότερες συνθήκες, θα μπορούσε να κατέβει κάτω από το 2:15’45’’. Νίκο, πραγματικός φίλος είναι εκείνος ο οποίος με την παρέα του σε ανεβάζει ως άνθρωπο – ο ψεύτικος φίλος προσπαθεί να σε κρατήσει χαμηλά. Ευχαριστώ από καρδιάς για όλα!

Καταλαβαίνω ότι το φωτογραφικό κολάζέχει «τεχνικά» προβλήματα. Είναι φτιαγμένο όμως με πολλή αγάπη και μεράκι από τον γράφοντα, και κουβαλάει πολλή ιστορία! Στον πίνακα που ακολουθεί, παρουσιάζονται οι 53 καλύτερες επιδόσεις που έχουν σημειωθεί στην Αυθεντική Διαδρομή από Έλληνες αθλητές.

Οι 54 κορυφαίες επιδόσεις Ελλήνων αθλητών (ΑΜΑ)
Άνδρες
1	Γκελαούζος Κώστας	2:16’49’’
2	Πολιάς Νίκος	2:17’56’’
3	Πιτσόλης Χαράλαμπος	2:18’56’’
4	Καραϊσκος Παναγιώτης	2:19’50’’
5	Τσιμιγκάτος Φάνης	2:19’55’’
6	Ζαμπέλης Βασίλης	2:20’35’’
7	Παρμάκης Μιχάλης	2:20’48’’
8	Ανδριόπουλος Σπύρος	2:20’58’’
9	Κούσης Μιχάλης	2:21’20’’
10	Μερούσης Χριστόφορος	2:21’22’’
11	Μένης Γιώργος	2:21’40’’
12	Θεοδωρακάκος Δημήτρης	2:21’44’’
13	Καραβίδας Γιώργος	2:22’18’’
14	Τρίγκας Δημοσθένης	2:22’23’’
15	Μπουρίκας Παναγιώτης	2:22’33’’
16	Σταμούλης Κώστας	2:22’49’’
17	Βιρβίλης Γιάννης	2:22’53’’
18	Βούρος Δημήτρης	2:23’34’’
19	Μίνος Γιώργος	2:23’55’’
20	Κανελλόπουλος Γιάννης	2:24’23’’
21	Σωτηρόπουλος Χρήστος	2:24’52’’
22	Κοκοτός Γεράσιμος	2:24’52’’
23	Αργυρόπουλος Νίκος	2:25’02’’
24	Πούλιος Κώστας	2:25’19’’
	Γεωργίτσας Γρηγόρης	2:25’43’’
25	Τσάκαλος Δημήτρης	2:25’45’’
26	Γουγούσης Κώστας	2:25’49’’
27	Ευαγγελίδης Δήμος	2:25’50’’
28	Ζαράγκας Λάμπρος	2:25’58’’
29	Πουλιόπουλος Βασίλης	2:26’15’’
30	Λινάρδος Δημήτρης	2:26’49’’
31	Μακρίδης Παύλος	2:27’17’’
Γυναίκες
1	Πολύζου Μαρία	2:39’10’’
2	Νούλα Ματίνα	2:40’19’’
3	Κεφαλά Κωνσταντίνα	2:40’36’’
4	Αμπατζίδου Γιωργία	2:40’53’’
5	Γαζαία Μάγδα	2:41’05’’
6	Πριβιλέτζιο Γκλόρια	2:41’30’’
7	Δοντά Ελένη	2:44’35’’
8	Καρίμαλλη Μάγδα	2:44’58’’
9	Ρήγα Σοφία	2:45’38’’
10	Πετρουλάκη Ελευθερία	2:45’49’’
11	Κωνσταντινοπούλου Βάσω	2:46’01’’
12	Βλαχάκη Γιώτα	2:47’28’’
13	Μπινάση Άννα	2:47’50’’
14	Ασημακοπούλου Κατερίνα	2:48’12’’
15	Λεοντιάδου Στεφανία	2:48’53’’
16	Ρεμπούλη Ράνια	2:49’06’’
17	Δαγκλή Φωτεινή	2:50’09’’
18	Δημάκη Ντενίζ	2:50’39’’
19	Αρματά Σοφία	2:50’44’
20	Πουλημένου Μάγδα	2:50’59’’
21	Σούμα Σπυριδούλα	2:51’11’’
22	Τζιατζιά Γλυκερία	2:51’14’’
23	Ιορδανίδου Δήμητρα	2:51’27’’

Μιλώντας ωστόσο για την αυθεντική διαδρομή, δεν θα μπορούσα να μην συμπεριλάβω, τιμής ένεκεν και κάποιες μεγάλες μορφές του χώρου: τον πρώτο Σπύρο Λούη (2:58’50’’), τον Χαρίλαο Βασιλάκο (3:06’03’’), τον Στέλιο Κυριακίδη (2:49’10’’), τον θρυλικό Αμπέμπε Μπεκίλα (ξυπόλητος, 2:23’44’’), τον Μπάμπη Ποσονίδη για την αθλητική του παιδεία (2:34’11’’) και τον «δικό μας», τον διαχρονικό Παντελή Καμπαξή (2:33’21’’).

Στον πίνακα που ακολουθεί, παρουσιάζονται οι 147 καλύτερες επιδόσεις που έχουν σημειωθεί σε Μαραθώνιο Δρόμο από Έλληνες αθλητές.

Οι 147 κορυφαίες επιδόσεις Ελλήνων αθλητών (Μαραθώνιος)
Άνδρες
1	Ανδριόπουλος Σπύρος	2:12’04’’
2	Ζαμπέλης Βασίλης	2:13’24’’
3	Χαραμής Παναγιώτης	2:13’32’’
4	Πολιάς Νίκος	2:13’53’’
5	Γκελαούζος Κώστας	2:14’15’’
6	Κούσης Μιχάλης	2:14’36’’
7	Παπαχρήστος Χρήσος	2:15’22’’
8	Ζάχος Θεόδωρος	2:15’50’’
9	Ψαθάς Τάσος	2:15’53’’
10	Μαλλιάρης Γιώργος	2:16’04’’
11	Καραγιάννης Γιώργος	2:16’09’’
12	Σωτηρόπουλος Χρήστος	2:16’26’’
13	Καραϊσκος Παναγιώτης	2:16’28’’
14	Γεωργίτσας Γρηγόρης	2:16’40’’
15	Αφορδακός Γιώργος	2:17’08’’
16	Πούλιος Κώστας	2:17’12’’
17	Καρακατσάνης Σταύρος	2:17’39’’
18	Κουμπούρας Σάββας	2:17’58’’
19	Καραβίδας Γιώργος	2:18’30’’
20	Φωτόπουλος Θεόδωρος	2:18’31’’
21	Παρμάκης Μιχάλης	2:18’38’’
22	Μπουρκουλάς Φώτης	2:18’43’’
23	Κυριαζής Κώστας	2:18’50’’
24	Πιτσόλης Χαράλαμπος	2:18’56’’
25	Λαζαρίδης Κυριάκος	2:18’57’’
26	Μερούσης Χριστόφορος	2:19’00’’
27	Σίκαλος Γεώργιος	2:19’18’’
28	Νάκος Σπύρος	2:19’20’’
29	Θεοδωρακάκος Δημήτρης	2:19’20’’
30	Ζαράγκας Λάμπρος	2:19’21’’
31	Αργυρόπουλος Νίκος	2:19’45’’
32	Τσιγγέρογλου Αθανάσιος	2:19’46’’
33	Μένης Γιώργος	2:19’50’’
34	Κασιανίδης Μάριος	2:19’51’’
35	Μασάρας Παναγιώτης	2:20’15’’
36	Βαξεβάνης Χρήστος	2:20’16’’
37	Μαρκάκης Νικήτας	2:20’35’’
38	Περήφανος Γιάννης	2:21’01’’
39	Χειμώνης Βασίλειος	2:21’07’’
40	Κοκοτός Γεράσιμος	2:21’19’’
41	Γεωργόπουλος Δημήτριος	2:21’26’’
42	Σταμούλης Γιώργος	2:21’27’’
43	Τσάκαλος Δημήτρης	2:21’31’’
44	Πουλιόπουλος Βασίλης	2:21’44’’
45	Ποντίκης Κώστας	2:21’49’’
46	Βαγιάνος Βαγγέλης	2:22’36’’
47	Γουγούσης Κώστας	2:22’47’’
48	Βιρβίλης Γιάννης	2:22’53’’
49	Ιωαννίδης Παναγιώτης	2:23’11’’
50	Μαγκριωτέλης Γιάννης	2:23’19’’
51	Βούρος Δημήτρης	2:23’34’’
52	Ζησιμόπουλος Φώτης	2:23’40’’
53	Μαρούγκας Γιάννης	2:23’42’’
54	Βέλας Δημήτρης	2:23’46’’
55	Γιαννούδης Παναγιώτης (19 χρονών τότε, κι αθλητής του ΟΦΗ)	2:23’49’’
56	Κούρος Γιάννης	2:24’01’’
57	Κανελλόπουλος Γιάννης	2:24’23’’
58	Ευαγγελίδης Δημοσθένης	2:24’29’’
59	Τσατσάκης Αντώνιος	2:24’52’’
60	Παπαδημητρίου Αντώνης	2:24’52’’
61	Αναγνώστου Θεόδωρος	2:24’56’’
62	Βανταράκης Αντώνης	2:25’08’’
63	Τούλας Χρήστος	2:25’48’’
64	Καλαπόδης Γιώργος	2:25’49’’
65	Καρανάσιος Νίκος	2:26’24’’
66	Ζερβάκης Γιάννης	2:26’44’’
67	Μήτσικας Χρήστος	2:26’50’’
68	Μπουρμπούλας Γιώργος	2:26’59’’
669	Σούκουλης Αλέξανδρος	2:27’00’’
70	Κατσίλας Νίκος	2:27’02’’
71	Μπέης Κυριάκος	2:27’03’’
72	Ιωαννίδης Ιάσωνας	2:27’07’’
73	Καλιακούδης Δημήτρης	2:27’11’’
74	Μακρίδης Παύλος	2:27’17’’
75	Τσιούνης Δημήτρης	2:27’23’’
76	Πατούλιας Γιώργος	2:27’26’’
77	Καραχρήστος Στάθης	2:27’28’’
78	Ζαρκάδας Χρήστος	2:28’10’’
79	Χαμοδράκας Γιάννης	2:28’15’’
80	Κακούρης Νίκος	2:28’22’’
81	Παπαδόπουλος Γιάννης	2:28’22’’
82	Μαγγίνας Δήμος	2:28’58’’
83	Τσισμενάκης Μανώλης	2:28’53’’
84	Μαλλιόγλου Βαγγέλης	2:29’05’’
85	Αντωνόπουλος Κώστας	2:29’08’’
86	Μπαρμπαγιάννης Νάσος	2:29’10’’
87	Λιόντος Χρήστος	2:29’12’’
88	Ανδριέλλος Μανώλης	2:29’18’’
89	Φράγκος Επαμεινώνδας	2:29’20’’
90	Κυριακίδης Στέλιος (1ος στη Βοστώνη, το 1946)	2:29’27’’
91	Ξένος Χριστόφορος	2:29’30’’
92	Νικολακέας Νικόδημος	2:29’36’’
93	Ρέππας Κώστας	2;29’39’’
94	Ζαγκανάς Σταύρος	2:29’39’’
95	Λαμαρης Χρήστος	2:29’47’’
96	Τάσσιος Βασίλης	2:30’01’’
97	Φαρδόγιαννης Βασίλης	2:30’07’’
98	Δαγκόγλου Γιάννης	2:30’17’’
99	Σκορδίλης Βασίλης	2:30’43’’
100	Μήλα Σταμάτιος	2:30’51’’
101	Γαλανόπουλος Κώστας	2:30’03’’
102	Παπαγεωργίου Πέτρος	2:31’01’’
103	Ρασιδάκης Νίκος	2:31’04’’
104	Μπελογιάννης Κώστας	2:31’04’’
105	Λιόνος Χρήστος	2:31’13’’
106	Ντούμας Χρήστος	2:31’15’’
107	Μιχόπουλος Γιώργος	2:31’19’’
108	Ποσονίδης Μπάμπης	2:31’22’’
109	Γρίβας Γεράσιμος	2:31’22’’
110	Γκότσης Αλέξανδρος	2:31’46’’
111	Νικοδήμου Πέτρος	2:31’50’’
112	Ζόρζος Γεώργιος	2:31’51’’
113	Βαρδάλας Νίκος	2:32’05’’
114	Σκούφιας Θεοφάνης	2:32’18’’
115	Βούλκος Μπάμπης	2:32’20’’
116	Τσαναβάρας Παύλος	2:32’31’’
117	Τσατραφίλης Γιώργος	2:32’35’’
118	Τοροσιάν Γιάννης	2:32’40’’
119	Καραγιάννης Άγγελος	2:32’50’’
120	Ουζούνης Νίκος	2:32’50’’
121	Χαλκιάς Βασίλης	2:33’05’’
122	Τσιανάκας Απόστολος	2:33’19’’
123	Συμιριώτης Κυριάκος	2:33’23’’
124	Ρήγας Κώστας	2:33’28’’
125	Βότσος Χρήστος	2:33’49’’
Γυναίκες
1	Πολύζου Μαρία	2:33’40’’
2	Παπασπύρου Δήμητρα	2:34’24’’
3	Πάπας Αλεξία	2:34’26’’
4	Πριβιλέντζιο Γκλόρια	2:35’28’’
5	Αμπατζίδου Γεωργία	2:36’57’’
6	Ασπροπεκάκη Πόπη	2:38’27’’
7	Σούμα Σπυριδούλα	2:38’36’’
8	Νούλα Ματίνα	2:38’53’’
9	Ρήγα Σοφία	2:39’10’’
10	Ρεμπούλη Ράνια	2:39’52’’
11	Κεφαλά Κωνσταντίνα	2:40’36’’
12	Δοντά Ελένη	2:40’42’’
13	Καρύμαλλη Μάγδα	2:40’54’’
14	Γαζαία Μάγδα	2:41’05’’
15	Λεοντιάδου Στεφανία	2:41’44’’
16	Βλαχάκη Παναγιώτα	2:43’00’’
17	Κωνσταντινοπούλου Βάσω	2:43’08’’
18	Πετρουλάκη Ελευθερία	2:44’01’’
19	Βασιλείου Άννα	2:44’24’’
20	Νικολακοπούλου Γιώτα	2:44’24’’
21	Γρατσάνη Παρασκευή	2:44’35’’
22	Τσεκίνη Σόνια	2:45’02’’

O μέσος όρος της ηλικίας τους όταν έκαναν τα ατομικά ρεκόρ τους ήταν 29 με 31. Εξαιρούνται ωστόσο οι Παναγιώτης Γιαννούδης και Δημοσθένης Τρίγκας. Ο πρώτος, γεννημένος στο Ηράκλειο το 1961 και αθλητής του ΟΦΗ, πέτυχε το 1982 στο Βανκούβερ του Καναδά Πανελλήνιο Ρεκόρ Εφήβων (2:23’49’’) το οποίο κατέχει μέχρι και σήμερα. Ο δεύτερος, σε ηλικία μόλις 22 ετών, έκανε στον ΑΜΑ (παγκόσμιο κύπελλο, 1995) 2:22’23’’. Από την άλλη, υπάρχουν κι έντεκα εξαιρετικοί δρομείς που πέτυχαν τα ρεκόρ τους σε πολύ μεγαλύτερες ηλικίες. Παρουσιάζονται όλοι ως παράδειγμα για τους νεότερους στον πίνακα που ακολουθεί – γιατί μπορεί μεν οι δρόμοι αποστάσεων να «ταιριάζουν» στις μεγαλύτερες ηλικίες, πόσοι ωστόσο δεν έχουν χρησιμοποιήσει την ηλικία τους ως δικαιολογία; Είπαμε – η ηλικία από μόνη της είναι απλώς ένας αριθμός. Και δεν σταματάμε να τρέχουμε επειδή γερνάμε, αλλά γερνάμε όταν σταματήσουμε να τρέχουμε!

	Ονοματεπώνυμο	Ηλικία	Επίδοση	Πόλη	Έτος
1	Γιαννούδης Παναγιώτης	19	2:23’49’’	Βανκούβερ	1982
2	Τρίγκς Δημοσθένης	22	2:22’23’’	ΑΜΑ	1995
3	Ψαθάς Τάσος	36	2:15’53’’	Σεούλ	1987
4	Καραϊσκος Παναγιώτης	36	2:16’28’’	Βερολίνο	2024
5	Καραβίδας Γιώργος	36	2:18’30’’	Ροτερνταμ	2008
6	Βέλλας Δημήτρης	36	2;23’46’’	Αγρίνιο	1988
7	Τσαναβάρας Παύλος	36	2:32’31’’	Λιντς	2005
8	Τσιμιγκάτος Φάνης	35	2:19’55’’	ΑΜΑ	1982
9	Περήφανος Γιάννης	35	2:21’01’’	Αγρίνιο	1997
10	Ευαγγελίδης Δήμος	35	2:24’29’’	Κοπενχάγη	2011
11	Αναγνώστου Θεόδωρος	35	2;24’56’’	Μιλ΄νο	2010
12	Τάσσιος Βασίλειος	35	2:30’01’’	Αγρίνιο	1988
13	Βαρδάλας Νίκος	35	2:32’05’’	Αγρίνιο	1996

Όλες αυτές οι επιδόσεις, όλα αυτά τα νούμερα, λένε και κάτι διαφορετικό στον κάθε αναγνώστη. Θαυμασμός, δέος, κίνητρο – αλλά κι απορία. Πώς μπόρεσαν να τα κάνουν όλα αυτά; Πώς έρχονται αυτές οι επιδόσεις; Η απάντηση για τον γράφοντα είναι προφανής. Με πολλή, σκληρή δουλειά. Κι αν υπάρχουν εξαιρέσεις και «ναι μεν αλλά…», είναι εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Χρειάζεται το ταλέντο, χρειάζεται η τύχη, χρειάζεται μια σωστά δομημένη προσωπικότητα – και σκληρή προπόνηση. Έχω την τύχη να διατηρώ μια καλή σχέση με πολλούς εκ των αθλητών που παρουσιάστηκαν παραπάνω. Και πάντα ρωτούσα – τι έκανες τότε που…; Παρακάτω θα δείτε τι απάντησαν.

Σπύρος Ανδριόπουλος, ο άρχοντας. Ο κάτοχος των πανελληνίων ρεκόρ σε 10χλμ, 21 χλμ και Μαραθώνιο – ενώ το 1989, σε αγώνα μιας ώρας εντός σταδίου (Καραϊσκάκη) έκανε 20,115 μέτρα (29’19’’ στο πρώτο δεκάρι). Με μέσο όρο 150-170 χιλιόμετρα τη βδομάδα, στηριζόταν στην ταχύτητα και τις «γρήγορες» προπονήσεις. Ενδεικτικά, να αναφέρουμε εδώ ότι πριν επιτύχει το πανελλήνιο ρεκόρ των 10 χιλιομέτρων (Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, Ρώμη, 7^η θέση με 28’07’’), μια τυπική του προπόνηση περιελάμβανε 3*2000 μέτρα(5’15’’ – 5’16’’ – 5’17’’), με ενδιάμεσο διάλειμμα 3’00’’ – 4’00’’ ή 10 χιλιάρια στο 2’42’’-2’40’’ με ενδιάμεσο διάλειμμα 2’30’’, ή 10 τετρακοσάρια στο 58’’-59’’ με 1’00’’ jogging ενδιάμεσα. Σπύρο, σε ευχαριστώ για όλες τις συμβουλές και τη στήριξη!

Νότης Παπούλιας, ο αέρινος. Με μέσο όρο 150-165 χιλιόμετρα τη βδομάδα, έδινε επίσης μεγάλο βάρος στην ταχύτητα και την αναερόβια προπόνηση. Πριν το πανελλήνιο ρεκόρ (5 χλμ, 13’28’’), μια αγαπημένη του ρουτίνα περιελάμβανε 5 χιλιάρια (2’36’’-2’35’’) με 2’30’’ jogging ενδιάμεσα, ή 10 τετρακοσάρια (58’’) με 1’00’’ jogging ενδιάμεσα.

Χρήστος Παπαχρήστος, ο μεθοδικός. Επίσης 160-180 χιλιόμετρα τη βδομάδα. Δέκα ημέρες πριν πετύχει πανελλήνιο ρεκόρ (1980, στα1500 μέτρα, 3’38’’:30) έκανε ταχύτητες που περιελάμβαναν την εξής ρουτίνα: 2*1200 στα 2’55’’ (1^ο τετρακοσάρι 60’’, 2^ο τερακοσάρι 60’’, 3^ο τετρακοσάρι στα 55’’), 2’00’’ jogging ενδιάμεσσα, και αμέσως 400μ / 50’’, ‘η 10 χιλιάρια στο 2’42’’ – 2’44’’ (2’15’’ jogging ενδιάμεσα).

Μανόλης Χάτζος, ο τολμηρός. Ο αντιδήμαρχος αθλητισμού Γλυφάδας κατέχει τις δεύτερες καλύτερες πανελλήνιες επιδόσεις στα 5 χλμ (13’34’’:52) και 10 χλμ (28’18’’:82). Η εβδομαδιαία του προπόνηση περιελάμβανε 150-165 χιλιόμετρα. Το 1981 πέτυχε πανελλήνιο ρεκόρ εφήβων (3000 μέτρα, 8’02’’:02). Δέκα μέρες πριν έκανε 2 χιλιάρια στο 2’30’’ – 2’32’’(3’00’’ jogging ενδιάμεσα) και 6 μέρες πριν 6 τετρακοσάρια (56’’ τα 3 πρώτα, 53’’ τα επόμενα, με 1’00’’ jogging ενδιάμεσα).

Μιχάλης Κούσης, ο κορυφαίος, προσωνύμιο που (εκτός πολλών άλλων) του απέδιδαν τόσο ο Ανδριόπουλος όσο κι ο Πολλιάς. Το αγαπημένο «παιδί» του πλέον επιτυχημένου προπονητή που πέρασε από την Ελλάδα (Ιγκλόι), υπήρξε από τους πιο σκληρούς «εργάτες» του στίβου. Τα νούμερα προκαλούν δέος – 280 με 300 χιλιόμετρα ανά βδομάδα, ημερήσιες προπονήσεις μεγαλύτερες των 35 χιλιομέτρων, και πολύ δουλειά στην ταχύτητα (ατομικό ρεκόρ σε 5 και 10 χιλιόμετρα τα 13’35’’:40 και 28’44’’:40 αντίστοιχα), δύσκολα μπορώ να φανταστώ κάποιον άλλο να πιέζεται τόσο πολύ… Βασικό στοιχείο της προπόνησής του οι συνεχείς εναλλαγές ρυθμών και εντάσεων. Δούλευε καθημερινά τις ταχύτητές του και πάντα με διαφορετικό τρόπο – τόσο αερόβια όσο κι αναερόβια (λχ 80*100μ, ή 70*150μ, ή 60*200μ, ή 30*400μ, ή 15*800μ). Δεν έκανε ποτέ μια σταθερή προπόνηση – μπορούσε να κάνει «ξεκούραστα» διακοσάρια στα 34-35’’, και μετά να επιταχύνει στα 27’’-26’’. Όσο δε για τα long runs του, αφ ενός άλλαζε συνεχώς ρυθμό, αφ ετέρου ήταν σύνηθες μετά που ολοκλήρωνε, να πάει στάδιο για να κάνει 50 με 60 ευθείες στο χόρτο. Δεν σταματούσε ποτέ – ακόμη και όταν έπρεπε να χαλαρώσει, εκείνος έκανε jogging…

Χριστόφορος Μερούσης, ο καπετάνιος, με 170-180 χιλιόμετρα τη βδομάδα. Όταν έκανε το 2:19’00’’ συνήθιζε να κάνει 10 χιλιάρια στο 2’55’’ (με ενδιάμεσο διάλειμμα 2’00’’) και 10 τετρακοσάρια στα 62’’-64’’ (με ενδιάμεσο διάλειμμα 1’00’’). Η ταχύτητά του ήταν πάντα εντυπωσιακή, κι όταν στα 20 του πήρε πανευρωπαϊκό μετάλλιο (3^ος στους νέους, 3000 μέτρα στιλπλ, 8’44’’) έκανε 4 χιλιάρια στο 2’45’’ με εμπόδια (!), κι διάλειμμα 3’00’’.

Βασίλης Ζαμπέλης, ο εξολοθρευτής, «μάζευε» 155-165 χιλιόμετρα ανά εβδομάδα. Δέκα ημέρες πριν το 2:20’35’’ στον ΑΜΑ έκανε 10 χιλιάρια στο 2’48’’-2’50’’ (1’30’’ jogging ενδιάμεσα) – ενώ το μεγάλο άλμα στο 2:13’24’’ ήρθε έπειτα από προετοιμασία σε προπονητικό camp (Αφρική, 1600 μέτρα υψόμετρο, σε γκρουπ με elit αφρικανούς δρομείς). Χαρακτηριστική η «πυραμίδα» [5 χλμ σε 15’10’’ (2’00’’ διάλειμμα) // 4 χλμ σε 12’00’’ (2’00’’ διάλειμμα) // 3 χλμ σε 8’55’’ (2’00’’ διάλειμμα) // 2 χλμ σε 5’40’’ (2’00’’ διάλειμμα) // 1 χλμ σε 2’42’’]. Τα long runs του ήταν μεταξύ 30 και 35 χιλιομέτρων, ξεκινώντας από το 4’20’’, για να επιταχύνει στα τελευταία δυο χιλιόμετρα (3’05’’- 3’00’’). Σε ερώτηση για τον μικρό (σχετικά πάντα…) όγκο χιλιομέτρων, απαντούσε «μα αν βάλεις πολλά χιλιόμετρα, πώς θα πας γρήγορα στην προπόνηση και τον αγώνα;!»

Γιώργος Αφορδακός, ο Νουρέγιεφ της Κρήτης! Με το Γιώργο είμαστε παιδικοί φίλοι. Έχουμε ζήσει πολλά μαζί, έχουμε κάνει παρέες, έχουμε τρέξει μαζί, και πάντα θαύμαζα τον τρόπο ζωής του. Με πολλά εβδομαδιαία χιλιόμετρα (240-270), στηριζόταν στα long runs και τις μεσαίες ταχύτητες (πχ 10 χιλιάρια στο 3’00-3’02’’), και συνήθως εκτός σταδίου, στην φύση που τόσο αγαπά. Όταν έκανε το 2:17’08’’ είχε μείνει επί δυο μήνες στο Οροπέδιο της Νίδας (1450 μέτρα υψόμετρο). Έκανε τον κύκλο του οροπεδίου (10 χιλιόμετρα) ως προπόνηση interval κι έκανε ταχύτητες 200 και 1000 μέτρων σε μια ευθεία που είχε μετρήσει εκεί. Έμενε στη μάντρα ενός βοσκού, μαγείρευε μόνος του (όσπρια, δημητριακά, λαχανικά, ψωμί με μέλι, και πολύ γάλα), διάβαζε πολύ (κι ιδιαίτερα Καζαντζάκη) κι ο ασκητικός τρόπος ζωής του απέδωσε μια πλούσια καριέρα – και δεν ξέρω αν είναι τυχαίο αλλά ούδεποτε ταλαιπωρήθηκε από τραυματισμούς.

Κώστας Πουλιός, ο αγνός. Επίσης μεγάλος χιλιομετρικός όγκος (220-250 χιλιόμετρα ανά βδομάδα). Όταν έκανε το ατ. Ρεκόρ του (2:17’12’’) το μενού περιελάμβανε πολύ έντονες προπονήσεις [λχ 21 χιλιάρια από 3’00’’ έως και 2’50’’, (με 2’00’’ jogging ενδιάμεσα) ή 10 διχίλιαρα στα 3’00’’ (με διάλειμμα 400 μέτρα) ή 4*5000 μέτρα (15’00’’-14’50’’, με 2’00’’ jogging ενδιάμεσα), ή 20 τετρακοσάρια (62’’-64’’) με 45’’ διάλειμμα]. Σε πρόσφατη συνομιλία μας, παραδέχτηκε ότι μια τόσο έντονη προπόνηση τον κούραζε υπερβολικά, μην επιτρέποντας τελικά να αποδώσει τα μέγιστα στον αγώνα – κι όταν ένας αθλητής αυτού του επιπέδου παραδέχεται κάτι τέτοιο, σκεφτείτε τι ρίσκο ενέχει μια τέτοια προσέγγιση (όλα μέσα και συνεχής πίεση) για έναν αθλούμενο… Θεωρώ κι εγώ ότι ο Κώστας είχε τη δυναμική για ένα 2:14’00’’. Κώστα ευχαριστώ για όλα – κι ειδικά για τη διάθεση που έχεις πάντα για κουβέντες και συζητήσεις… Να σαι καλά!

Μαρία Πολύζου, η Βασίλισσα του Μαραθωνίου. Γι αυτή την ξεχωριστή κυρία, ό,τι και να πω είναι λίγο. Κανείς δεν κατέχει τυχαία ένα πανελλήνιο ρεκόρ κι η Μαρία δούλεψε πολύ σκληρά για να το πετύχει (1998, 2:33’40’’). Με 200-250 χλμ ανά εβδομάδα, και 24 χιλιάρια στο 3’20’’-3’22’’ (1’30’’ ενδιάμεσο διάλειμμα) ή 12 χιλιάρια στο 3’13’’-3’10’΄’ (1’30’’ ενδιάμεσο διάλειμμα), και long runs 30-38 χιλιομέτρων, κατέκτησε πανάξια ένα ρεκόρ που κρατάει ακόμη (και καλύτερη επίδοση, και ρεκόρ αυθεντικής διαδρομής), ενώ υπό συνθήκες θα μπορούσε να είναι ακόμη καλύτερο. Ακόμη κι όταν πάλευε με την περιπέτεια της υγείας της, ήταν πάντοτε διαθέσιμη για συζήτηση… (Και) γι αυτή της τη δοτικότητα την ονομάζω βασίλισσα…

Χαράλαμπος Πιτσόλης, το κομπιούτερ. Η προπονητική του περίοδος περιελάμβανε 175-185 χιλιόμετρα τη βδομάδα. Δέκα μέρες δε πριν το ρεκόρ του στον ΑΜΑ (2:18’56’’), ο Μπάμπης έκανε 7 * 2000 μέτρα σε 6’00’’-6’05’’, με 1’45’’ jogging ενδιάμεσα. Τα long runs ξεκινούσαν στο 4’15’’-4’20’’ κι επιτάχυνε στην πορεία. Πέραν όμως της φυσικής προετοιμασίας, το μεγαλύτερο προσόν του Μπάμπη (για τον γράφοντα πάντα) είναι η ικανότητά του να «ακούει» το σώμα του, και να εφαρμόζει στον αγώνα ό,τι ακριβώς έχει δουλέψει στην προπόνηση. Το να τρέχεις με το μυαλό σου και να επιδεικνύεις λογική κι υπομονή, μόνο αυτονόητο δεν είναι – κι ωστόσο ο Μπάμπης το κάνει πράξη και για τούτο δικαιώνεται.

Παναγιώτης Καραϊσκος, ο αριστούχος. Κάποιους μήνες πριν (Ιούλιος 2025) συμμετείχε σε ένα τηλεπαιχνίδι (Ant1, 5×5) για φιλανθρωπικούς σκοπούς, μαζί με άλλους κορυφαίους αθλητές (μεταξύ άλλων κι οι πρωταθλητές Ευρώπης με την Εθνική Ποδοσφαίρου Σειταρίδης και Φύσσας). Σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου, ο Παναγιώτης απάντησε ότι κάνει διπλές (και τριπλές όταν πάει γυμναστήριο) προπονήσεις, και «μαζεύει» 25 με 30 χιλιόμετρα την ημέρα. Εύχομαι Παναγιώτη να πιάσεις το όνειρο και να συμμετάσχεις στους Ολυμπιακούς Αγώνες, το αξίζεις.

Γιώργος Καραβίδας, η χρυσή καρδιά. Ήρεμη δύναμη πάντα ο Γιώργος! Όταν έκανε το 2:18’30’’ (άτυχος, καθώς για 30’’ έχασε το όριο για τους Ολυμπιακούς του Λονδίνου…) έτρεχε 165-185 χλμ ανά εβδομάδα. Αγαπημένες του ταχύτητες: 3 επαναλήψεις των 7000 μέτρων (3’15’’-3’16’’ ανά χιλιόμετρο), με 1000 μέτρα jogging (4’00’’) στο ενδιάμεσο, ή 8 επαναλήψεις των 1000 μέτρων (3’00’’-3’05’’), με 200 μέτρα jogging στο ενδιάμεσο. Τα long runs του (30-37 χλμ) ξεκινούσαν στο 4’10’’, με εναλλαγές στην ταχύτητα, και το τελευταίο κομμάτι φουλ αγωνιστικό.

Νίκος Πολλιάς, ο αρχηγός μας. Στην αρχή της καριέρας του στηριζόταν στον πολύ μεγάλο χιλιομετρικό όγκο (200-250 χλμ ανά εβδομάδα) και τα long runs. Στη συνέχεια, μείωσε τα χιλιόμετρα, έδωσε βάση στην ταχύτητα (τυπική προπόνηση: 12 χιλιάρια στο 2’49’’-2’50’’, με 2’00’’ ενδιάμεσο διάλειμμα) και με μεθοδικότητα κι υπομονή ήρθαν τα αποτελέσματα (ατ. Ρεκόρ 2:13’53’’ και 2:17’56’’ στον ΑΜΑ, όπου έχει και τις περισσότερες (7) νίκες. Χωρίς δε να θέλω να υποτιμήσω κάποιον, στο άτυπο ερώτημα «ποιος ήταν ο μεγαλύτερος όλων;», θα έλεγα (υποκειμενικά πάντα) ο Νίκος Πολλιάς. Κυρίως γιατί (μαζί με τον πρωτοπόρο Ανδρέα Φωτάκη) δίδαξαν ότι η υπομονή είναι αρετή κι αγωνιστικό προτέρημα στις αποστάσεις. Οι ταπεινοί κι οι έξυπνοι δρομείς, το χουν καταλάβει – οι εγωιστές κι οι φιλόδοξοι, ακόμα!

Δημήτρης Θεοδωρακάκος, ο τολμών. Πολύ δυνατός αθλητής, με πάμπολλες διακρίσεις σε δρόμους και βουνά, και βέβαια πολυνίκης της Αυθεντικής διαδρομής. Δεν έχω γνώση των προπονήσεων που έκανε, αλλά σίγουρα προσπαθούσε πολύ πολύ σκληρά – κατά δήλωσή του, δεν έπαιρνε ποτέ ρεπό, και το 2:19’20’’ είναι ένα μόνο από τα πολλά τρόπαιά της εικοσαετούς (!) καριέρας του. Πεισματάρης (δηλωτικό και της Μανιάτικης καταγωγής του), δεν ήθελε με τίποτα να χάνει, κυνηγούσε πάντα τους πρώτους, πίεζε συνεχώς, και θεωρώ ότι αυτή τη νοοτροπία μεταδίδει στους αθλητές του ως προπονητής πλέον.

Δημήτρη, με το θάρρος που σου έχω, θα μου επιτρέψεις ένα προσωπικό σχόλιο. Υπηρέτησες την πατρίδα μας ως αξιωματικός των ΟΥΚ, με μια αξιοζήλευτη σταδιοδρομία. Ως μέλος των Ειδικών Δυνάμεων, αφ ενός έμαθες την αξία της συντροφικότητας, κι αφ ετέρου διδάχθηκες το πείσμα και τον (καλώς εννοούμενο) εγωισμό. Από το νέο σου πόστο πλέον, του προπονητή, νομίζω ότι θα πρέπει να κρατήσεις περισσότερο το πρώτο στοιχείο, και να περιορίσεις το δεύτερο. Έχεις απίστευτη εμπειρία, και πλέον διαθέτεις και τα θεωρητικά εφόδια – πιστεύω λοιπόν ότι είσαι εξαιρετικός κόουτς, και μπορείς να γίνεις ακόμη καλύτερος. Όποτε συνδυάζεται εμπειρία και επιστήμη, το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, η κάθε μια μόνη της δεν αρκεί. Ο αθλητής σου Γιώργος Σταμούλης θα πρωταγωνιστήσει τα επόμενα χρόνια υπό την καθοδήγησή σου, και νομίζω ότι εφέτος θα ναι στην τριάδα (με 2:20’45’’, συν/πλην 1’00’’). Την αγάπη μου και στους δυο σας.

Μάγδα Γαζέα, η αθόρυβη, και Γεωργία Αμπατζίδου, η πολυνίκης (7 φορές). Δεν γνωρίζω τι προπονήσεις έκαναν – εκτιμώ ωστόσο ότι στηρίζονταν κι οι δυο τους στον μεγάλο χιλιομετρικό όγκο (180-200 χλμ ανά εβδομάδα). Η Γαζέα δε, είχε δηλώσει κάποτε ότι στην προπόνηση χάνει «ποτάμια ιδρώτα καθημερινά».

Μάγδα Καρύμαλλη, η οικουμενική. Η αθλήτρια από την πανέμορφη Ικαρία είναι η μοναδική Ελληνίδα αθλήτρια με τόσο υψηλό επίπεδο επιδόσεων, για τόσο μεγάλο διάστημα. Μετράει περισσότερους από 55  τερματισμούς σε Μαραθώνιο, με τους 20 να είναι κάτω του 2:50’00’’ (ατ. Ρεκόρ 2:40’54’’). Αγωνίζεται πάντα με το χαμόγελο στα χείλη, χαίρει της εκτίμησης όλων των συναθλητών της, και με το ήθος και την αγωνιστικότητά της αποτελεί έμπνευση για τη νέα γενιά. Μάγδα, υποκλίνομαι!

Κωνσταντίνα Κεφαλά, η μοναδική. Πρώτη εμφάνιση στον ΑΜΑ, και 1^η νικήτρια (2:40’36’’) – καμιά άλλη Ελληνίδα δεν έχει πετύχει κάτι τέτοιο! Τόσο για κείνην, όσο και για τις μεγάλες Γκλόρια Πριβιλέτζιο, Ματίνα Νούλα και Γιώτα Βλαχάκη, δεν έχω πληροφορίες για τα προπονητικά τους δεδομένα – θεωρώ ωστόσο ασφαλή μια εκτίμηση των 150-175 χλμ ανά εβδομάδα.

Για το κλείσιμο, ένα καλοπροαίρετο σχόλιο στον εξωλοθρευτή Πετρουλάκη, που του χω αδυναμία! Πολλά συγχαρητήρια για την εξαιρετική πρώτη θέση στο πανελλήνιο πρωτάθλημα (5 χιλιόμετρα) – όμως το 14’53’’, εν έτι 2025, δεν είναι επίδοση για πρωταθλητή Ελλάδος! Εκτός κι αν είσαι ερωτευμένος, οπότε αλλάζουν όλα! Μεγάλη κούρσα έγινε στον ίδιο αγώνα, στο πεντάρι των γυναικών, ανάμεσα στα ανερχόμενα αστέρια και μελλοντικές πρωταγωνίστριες στους δρόμους αντοχής – τις Μπάλλα (αέρινη), Καλλιμόγιαννη (ράμπο) και τελική νικήτρια, την κομμάντο Αναστασάκης. Προβλέπω δε ότι θα είναι και το φαβορί στον Ημιμαραθώνιο Αθηνών το 2026, με χρόνο 1:15’30’’ (συν/πλην 30’’). Πολλές ευχές στους προπονητές σας κκ Ανέστη Παπούλια, Ιάσωνα Ιωαννίδη και Πηνελόπη Παρχαρίδου. Θα ήθελα τέλος να στείλω όλη μου την αγάπη και τις ευχές στη Γκλόρια Πριβιλέτζιο, που στις 07/08 γέννησε ένα πανέμορφο αγοράκι. Γκλόρια και Γιώργο, όσα τα χιλιόμετρα τόσες και οι ευχές!

ΥΓ: Κανείς δεν θα μάθει ποτέ για τι είναι ικανός, εάν δεν έχει ζήσει αρκετές κακουχίες. Απαλασσόμαστε από τα ελαττώματα εάν τους αφαιρέσουμε την ενέργεια που οι ίδιοι τους έχουμε δώσει. Ο Oscar Wilde έλεγε ότι «Τα όνειρα μας πρέπει να τα ζούμε εδώ και τώρα, κι η ομορφιά (εσωτερική και εξωτερική) είναι για να τη χαιρόμαστε». Τα τελευταία του λόγια ήταν «Πεθαίνω όπως έζησα – πάνω από τις δυνατότητές μου».

Με τιμή, Στέφανος Αντωνάκης