Τα ταξίδια αποτελούν πλέον τρόπο ζωής των περισσότερων αθλητών. Τα τελευταία δε χρόνια όλο και περισσότεροι ερασιτέχνες δρομείς ταξιδεύουν συχνά τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό για να συμμετάσχουν σε αγώνες μαραθωνίου αλλά και μικρότερων αποστάσεων.
«Τους τυχερούς…!» θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς. «Πόσους νέους τόπους γνωρίζουν κάθε χρονιά!». Έλα όμως που τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι, μια και η γνωριμία με το νέο περιβάλλον (κυρίως για τους συστηματικούς αθλητές) συνήθως γίνεται μέσα από τη διαδρομή αεροδρόμιο – ξενοδοχείο, ξενοδοχείο – στάδιο ή αφετηρία του αγώνα. Και αυτό γιατί, εντός ή εκτός συνόρων, ο προορισμός μπορεί να είναι ένα προπονητικό camp ή πιο συχνά μία αθλητική διοργάνωση, με τόσο συγκεκριμένο και δύσκολο καθημερινό πρόγραμμα, που δε μένουν περιθώρια για βόλτες στα αξιοθέατα.
Για τους ερασιτέχνες αθλητές βέβαια τα πράγματα είναι πιο χαλαρά καθώς η επίτευξη ενός ατομικού ρεκόρ αποτελεί μεν στόχο δεν είναι όμως και το παν, και αν κρίνουμε και από τις εκδρομές στο εξωτερικό που έχει πραγματοποιήσει το RUNNER αλλά και άλλοι σύλλογοι, το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι να υπάρχει καλό κλίμα και όλοι να επιστρέψουν με όμορφες αναμνήσεις.
Αλλά και σε αυτές τις περιπτώσεις κάποια διατροφικά απρόοπτα μπορεί να χαλάσουν το καλό κλίμα – γιατί λοιπόν να μην τα αποφύγετε;
Η αναχώρηση…
Αρκετές φορές οι συστηματικοί αθλητές πρέπει να περνούν μεγάλα χρονικά διαστήματα μακριά από το σπίτι τους (κυρίως στις περιόδους προετοιμασίας). Έτσι, καλούνται να προσαρμόσουν ανάλογα και την καθημερινότητά τους, ακόμα και για ένα ολιγοήμερο ταξίδι. Οι δυσκολίες που έχουν να αντιμετωπίσουν είναι αρκετές και πιο συγκεκριμένα:
– Η αλλαγή στο καθιερωμένο προπονητικό και διατροφικό πρόγραμμα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
– Οι αλλαγές στις κλιματολογικές και περιβαλλοντικές συνθήκες που οδηγούν και σε νέες διατροφικές απαιτήσεις.
– Το jet lag, που οφείλεται στην ταχεία μετακίνηση από μια ζώνη ώρας σε άλλη.
– Η απουσία γνωστών και οικείων φαγητών και αντίστοιχα η έκθεση σε νέα φαγητά και σε μια διαφορετική διατροφική κουλτούρα.
– Η εμπιστοσύνη στην καλή ποιότητα των φαγητών που μαγειρεύονται στο ξενοδοχείο ή στο εστιατόριο.
– Ο πειρασμός του τύπου «θα φάω απ΄ όλα και όσο περισσότερο μπορώ», ειδικά όταν οι επιλογές προσφέρονται σε μπουφέ.
– Ο κίνδυνος γαστρεντερικών διαταραχών λόγω κακών συνθηκών υγιεινής.
– Η προσαρμογή στο νέο περιβάλλον.
Σε κάθε περίπτωση, το κλειδί της επιτυχίας για τον αθλητή που ταξιδεύει είναι η κατάλληλη προετοιμασία και οργάνωση, έτσι ώστε να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει πιθανά προβλήματα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και της διαμονής σε μια ξένη χώρα. Όπου και αν πηγαίνει για πρώτη φορά, θα πρέπει οπωσδήποτε να έχει συλλέξει τις κατάλληλες πληροφορίες τόσο για τις συνθήκες διαμονής όσο και για τις τυχόν διατροφικές ιδιαιτερότητες του νέου τόπου. Το ίντερνετ ή και οι συναθλητές του που ήδη έχουν βρεθεί στο ίδιο μέρος μπορούν να προσφέρουν περαιτέρω ενημέρωση για το νέο και άγνωστο προορισμό.
Ταξιδεύοντας…
Τα σημεία-κλειδιά για μια διατροφή σωστή, που θα καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες του αθλητή κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, είναι τα ακόλουθα:
– Επαρκής ενημέρωση γύρω από το πρόγραμμα των γευμάτων. Ειδικότερα, είναι σημαντικό να γνωρίζει ο αθλητής τον τύπο και την ποσότητα των τροφίμων που προσφέρονται, για παράδειγμα σε μία πτήση. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο μπορεί να προετοιμαστεί κατάλληλα ώστε να έχει μαζί του τα δικά του εφόδια, όπως γεύματα ή σνακ, που θα καλύψουν τις ενεργειακές του ανάγκες.
– Αντιμετώπιση της απώλειας υγρών. Οι καμπίνες των αεροπλάνων ή τα κλιματιζόμενα λεωφορεία και τρένα εκθέτουν τους αθλητές σε ένα ξηρό περιβάλλον που προκαλεί απώλειες υγρών. Η αντιμετώπιση της αφυδάτωσης επιτυγχάνεται με συχνή κατανάλωση υγρών που προσφέρονται κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, καθώς και από ένα μπουκαλάκι με νερό που καλό είναι να έχει ο αθλητής μαζί του.
– Αντιμετώπιση της ανίας και ενδεχομένως αδηφαγίας που προκαλείται από τις πολλές ώρες ενός ταξιδιού. Η νευρικότητα ή η «βαρεμάρα» που πολλές φορές νιώθει ένας αθλητής οδηγεί σε κατανάλωση σνακ υψηλής περιεκτικότητας σε λίπη. Η επιλογή ενός υγιεινού σνακ που ο ίδιος ο αθλητής έχει φέρει μαζί του ή το διάβασμα ενός βιβλίου, που προσφέρει χαλάρωση, αποτελούν καλές επιλογές έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί το τσιμπολόγημα.
– Προσαρμογή στη νέα ζώνη ώρας. Αυτό προϋποθέτει αλλαγές των διατροφικών συνηθειών από τη στιγμή που το ταξίδι ξεκινά, έτσι ώστε η επαναδιοργάνωση του βιολογικού ρολογιού να γίνει όσο το δυνατόν συντομότερα.
Φτάνοντας στον τελικό προορισμό…
Ο αθλητής θα πρέπει πρωτίστως να σιγουρευτεί για τις καλές συνθήκες υγιεινής όσον αφορά τα τρόφιμα και το νερό. Καλό είναι να επιλέγεται εμφιαλωμένο νερό, να αποφεύγονται τα παγάκια και τα ωμά λαχανικά και να προτιμώνται τα στεγνά φαγητά, χωρίς πολλές σάλτσες.
Επίσης, η συζήτηση για το μενού με τους υπεύθυνους του ξενοδοχείου ή του προπονητικού κέντρου ή ακόμα και η συνεννόηση για την προετοιμασία συγκεκριμένων φαγητών αποτελεί μια πολύ καλή λύση. Όταν τα φαγητά προσφέρονται σε μπουφέ όπου οι επιλογές και οι ποσότητες είναι απεριόριστες, χρειάζεται προσοχή. Αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι να θέλει ο αθλητής να δοκιμάσει λίγο απ΄ όλα, με αποτέλεσμα να τρώει παραπάνω από το συνηθισμένο. Καλό είναι πριν από κάθε γεύμα να έχει αποφασιστεί τι θα καταναλωθεί, π.χ. κοτόπουλο ή ψάρι. Έμφαση πρέπει να δίδεται στους υδατάνθρακες, όπως ρύζι, μακαρόνια σε συνδυασμό με πρωτεΐνες, και, φυσικά, σαλάτα.
Όσον αφορά τα σνακ, μην ξεχνάτε ότι αποτελούν σημαντικό μέρος τόσο στη διατροφή όσο και στην αποκατάσταση του αθλητή.
Μερικά σνακ που ο ίδιος ο αθλητής θα μπορούσε να φέρει από το σπίτι του είναι:
– Δημητριακά πρωινού και γάλα σε σκόνη.
– Μπάρες δημητριακών.
– Γκοφρέτες, μαρμελάδα, μέλι, κρακεράκια.
– Αθλητικά ποτά σε σκόνη.
– Αθλητικές σοκολάτες.
– Αποξηραμένα φρούτα, όπως σταφίδες, δαμάσκηνα, βερίκοκα.
– Βιταμίνες και ανόργανα συστατικά.
Τελειώνοντας, μια και είναι πλέον συνηθισμένο φαινόμενο στη σημερινή εποχή οι περισσότεροι αθλητές να βρίσκονται με μια βαλίτσα στο χέρι, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο στόχος είναι πάντα ένας: η διατήρηση των διατροφικών συνηθειών και των θρεπτικών απαιτήσεων όπως έχουν συνηθίσει και στην πατρίδα, που θα οδηγήσει στη μεγιστοποίηση της απόδοσης!
Δημοσίευση στο Runner νο. 29, των Αφροδίτη Μέντζου MS, Σταύρου Κάβουρα PHD.
